Naleka Pottra Nyambat “Papa-Mama” ka Oreng Towana (1)

Lukman Hakim AG.

 

AKADI se ampon ekaonenge ja’ aher-aher mangken ampon bannya’ obana basa neng e dhalem kaodhi’an, ta’ kajabana oreng Madura. Bannya’ hal se bisa etalektegi dhalem kaodhi’an re-saare. Molane dhari mapassa otaba ta’ abasana (ta’ mardhuliyagi ondhagga basa) settong oreng dha’ ka oreng laen. Jugan bisa etalektegi dhari carana nyambat otaba ngolok settong oreng ka oreng laen.

Dhalem basa Madura badha pan-saponapan sambadan otaba ologan ka oreng se ekabareng akandha. Kaangguy nyambat otaba ngolok dha’ ka ana’ badha pan-saponapan oca’ se bisa eguna’agi. Akadi, /na’/ kaangguy ana’ lake’ otaba bine. Oca’ /cong/ (dhari oca’ kacong) monggu dha’ ana’ lake’, tor /bing/ (dhari oca’ cebbing) monggu dha’ ka ana’ bine’. Badha jugan /ji’/ monggu na’-kana’ kene’ se gi’ kana’ tor oca’ /ne’/ se eguna’agi bila ngolok ana’ bine’.

Dhalem parjalannana, ca’-oca’ se ampon kasebbut e attas ta’ coma eguna’agi monggu oreng seppo dha’ ana’na dibi’. Nangeng juga dha’ oreng towa umum dha’ ka oreng se ekabareng akandha. Tanto bisaos manabi oreng se ekabareng akandha kasebbut lebbi akor otaba saomoran sareng ana’na.

Ca’-oca’ kasebbut bisa eguna’agi sareng majadhi’ dha’ ka ponakanna sae ponakanna dibi’ otaba ponakan pon-popon. Otaba kae sareng nyae dha’ ka kompoyya, sae kompoyya dibi’ otaba kompoy ponakan. Juga eguna’agi monggu enju’ (juju’) dha’ ka peyo’na dibi’ otaba peyo’ ponakan. Jugan bisa eguna’agi monggu guru dha’ ka para moredda otaba kyae-nyae dha’ ka para santrena.

Sabalikkepon, kaangguy nyambat otaba ngolok dha’ ka oreng laen. Oreng se ekabareng akandha paneka menangka garis ka attas badha jugan basa otaba oca’na bang-sebang. Akadi, /ka’/ (dhari oca’ /kaka’/) otaba /mak/ (dhari oca’ /emmak/) kaangguy nyambat taretan lake’ se atowa’an sareng aba’na. Oca’ /buk/ (dhari oca’ /embuk/) kaangguy ngolok taretan bine’ se atowa’an. Sabatara kaangguy nyambat otaba ngolok dha’ ka taretan se omorra angodha’an enggi paneka kalaban oca’ /le’/ (dhari oca’ /ale’/).

Oca’ /ka’/, /mak/ tor /buk/ kasebbut asallepon menangka sambadan dha’ ka taretan dibi’. Salaen gapaneka ca’-oca’ sambadan kasebbut juga eguna’agi monggu dha’ ka taretan pon-popon. Taretan pon-popon kadaddiyan dari taretan sapopo, dhupopo, tello popo, pa’ popo sareng saterrossepon.

Taretan sapopo enggi paneka pottrana majadhi’. Taretan dhupopo enggi paneka kompoyyepon kae otaba nyae majadhi’. Taretan tello popo enggi paneka peyo’na enju’ (juju’) majadhi’, sareng saterrossa. Rengkessepon, ca’-oca’ sambadan gapaneka eguna’agi dha’ oreng se darajat silsilana sajajar sareng oreng se akandha.

Nangeng dhalem parjalananna ma’nana ampon lebbi lebar pole. Sabab, manabi akandha sareng oreng se abak seppo dhari aba’na otaba manabi ekatela’ coma kacek sakone’ towana maka juga ngolok kalaban ca’-oca’ kasebbut. Okoranna, oreng se ekabareng akandha ta’ kongse ce’ towana se manabi ebandhingagi saomoran sareng oreng towana dibi’.

Hal se kadi paneka manabi oreng se ekabareng akandha paneka ta’ ekaonenge wit silsilana. Bida sareng manabi ampon ekaonengan silsilaepon. Sabab, manabi ampon saka’dhinto, se kadu eotama’agi enggi paneka noro’ silsila. Omor olle atowa’an, tape manabi garis silsilana maba maka kodu’ ngormat dha’ ka oreng se darajat silsilana atenggiyan. Maske oreng kasebbut omorrepon gi’ lebbi anom dhari aba’na.