Neng Aisyah

Carpan Ma Leo

BABINE’ se raddin roba tor manes pamesemma ta’ bisa notope kasossa’anna. Sabban are lakona coma neng-enneng bi’-dibi’an. Mekker kabadha’an odhi’ se korang nyennengngagi. Badanna koros, matana sajan cope’. Sabab tabu’na rangrang epaso’e kakanan. Rama ban ebuna daddi sajan bingong ngadhebbi ana’ se ta’ nanto kabadha’anna.

Ella dhu bulan abidda, babine’ se biyasa eolok Neng Aisyah dhalem kasossa’an. Rassa jembar ondur laonan. Keyae Syamsul ban Nyae Nafhah la padha posang nyareyagi jalan kaangguy mabaras panyaketta. Roma sake’ ta’ bisa mabaras. Coma panyo’on dha’ Guste Allah ban-sabban bakto.

Lebat tello bulan, Neng Aisyah ecapo’ panyake’ parang e sakojurra badanna. Roba se radin ban kole’ se ngamonyer sateya ella rosak. Abu-embu bauna parangnga ames ban baceng. Rama-ebuna padha ta’ nyangka panyake’na sajan sara.

Bannya’ oreng se ondur-dhateng kaangguy nambai. Kadiya dokter, dhukon, ban keyae  dhari sakobengnga disa sampe’ sakabupaten tadha’ se judhuwa. Badan sajan koros, lakona coma badha e dhalem romana, tedhung ta’ war-kalowaran. Sabab, reng-oreng paste aromasa baji’  lamon ngabassagi kabadha’anna.

”Ba’na ngalakone apa, Bing, ma’ pas dha’iya kabadha’anna?” ebuna apetanya sambi nges-tatanges. Ning Aisyah ta’ bisa ajawab. Coma aeng matana se agili, nandha’agi aba’na bannya’ ngalakone sala ka oreng towana.

”Maddha pasabbar, Le’, dika ja’ kaloppae adu’a ka Guste Allah. Kabadha’an paneka paste coba’an dha’ manossa,” Keyae Syamsul coma bisa ngajak pasabbar dha’ binena. Sabab usahana bannya’ se parcoma.

Tangessa binena sajan daddi. Ana’ tong-settongnga se ekaneyat daddi panerrosa ta’ sapera kabadha’anna. Kobater aherra etemmo tadha’ nyabana. Keyae Syamsul makon dha’ santrena kaangguy nyareyagi tamba. Balessan se bakal etarema, santre gapaneka bakal epadaddi mantona.

Kassebut Hasin Ahmad, santre dhari Songennep, nyoba’ kaangguy abanto. Oreng towa lake’na daddi keyae langgaran, se biyasa ngajari na’-kana’ kene’ ngaji. Salaen gapaneka, andhi’ kamampowan kaangguy nambai oreng kasoroban ban kaejjinan.

”Keyae, abdina terro nyoba’a kaangguy ato-banto ajunan,” oca’na Hasin sambi ajungjung tanang. Santre se laen padha mandeng. Ta’ partaja ja’ badha’a santre se bangal.

”Abdina jugan, Keyae, terro ato-bantowa ajunan,” santre laen se anyama Mahmud nyunjung tanang keya. Abasanna ta’ tarema. Mowana mera. Kalaban alos, Keyae Syamsul adhabu.

”Alhamdulillah, al-hamdulillah, sengko’ asokkor onggu badha na’-kana’ santre se ato- bantowa. Mon dha’iya ba’na, Hasin ban Mahmud, bisa mole ka bengkona kabbi. Sengko’ adhante’a hasella tello are dhari sateya,” dhuwa’ santre se emaksod padha aonggu’. Ropana, Keyae Syamsul raja pangarep maksodda bisa adaddiyagi baras dha’ ana’na.

Sanapa’na dha’ bengkona, Hasin Ahmad abala ka eppa’na. Ban Mahmud la ta’ kenneng buja’ kaangguy terro masteyagiya dha’ Ke Dulmatin. Ta’ eka-sangka, Mahmud sabellunna andhi’ neyat  bagus dha’ Neng Aisyah.

Sabelluna andhi’ panyake’, Mahmud andhi’ pangaterro adaddiyagiya Neng Aisyah daddi binena. Tape, pangaterro jareya ta’ etarema moso Keyae Syamsul lantaran kalakowanna ban sepadda se abajing ban seggut alanggar paratoran pondhuk. Aromassa ta’ eken-reken maksodda, Mahmud andhi’ neyat majuba’ badanna Neng Aisyah. Saengga ekabaji’i ban ejaui bi’ reng-oreng. Tape, ebakto ngedhing pangaterrona Keyae Syamsul, Mahmud pas aoba pekkeran.

”Dha’ramma, Ke, sateya Keyae Syamsul andhi’ hajat nyare manto ka santre se bisa mabaras potrena, Neng Aisyah. Daddi, sabab ba’na se adaddiyagi andhi’ panyaket, sateya sengko’ menta’a tolong pabarassagi. Saengga aherra Neng Aisyah bisa daddi tang bine,” oca’na Mahmud ka dhukon se usahana la bannya’ abukte, nyamana Ke Dulmatin.

”Sengko’ ngarte dha’ maksodda ba’na. Tape, sateya sengko’ menta’a bajaran se lebbi raja etembang biyasana,” oca’na sambi nyergu’ roko’ cap ”Sapu Jagat”.

”Ta’ usa kobater, Ke, sengko’ bakal aberri’a pesse dhukale bannya’na etembang se sabelluna,” jawabba ce’ semangatta.

”Sateya ba’na neng-enneng sakejja’. Sengko’ laggi’ ngala’a obat se bisa mabaras panyaketta,” Ke Dulmatin terros maso’ dha’ romana. Mahmud  se adhante’ abasanna ce’ jembarra. Sabab sakejja’aggi’ bakal daddi mantona Keyae Syamsul. Ta’ sampe’ satengnga jam Ke Dulmatin temmo kalowar nyambi butol kene’.

”Obat reya bagi ka babine’ se sake’. Kosottagi dha’ panyake’ se badha e kole’na. Ta’ sampe’ dhu are panyake’na paste bakal baras,” jembar onggu Mahmud narema butol dhari Ke Dulmatin. Marena aberri’ pesse, Mahmud pas terros amet mole.

Laen ban santre se anyama Hasin Ahmad. Oreng towa lake’na se andhi’ kajunelan, coma aonggu’ baktona ngedhing kabadha’an se ealami Neng Aisyah. Sambi maca bismillah, matana meddem, sapolo menit matana ebukka’ pole.

”Ba’na ta’ usa kobater, Cong, pottrena keyaena bakal duli baras,” oca’na kalaban mesem. Hasin sajan ta’ ngarte maksodda.

”Oreng se adaddiyagi panyake’na areya Ke Dulmatin, dhukon se kalonta dhari tana Jaba. Badha sala’ settong oreng se menta bantowan dha’ dhukon se emaksod gi’ buru. Tape, oreng gella’ menta pabaras pole panyake’ dhari badanna potrena keyaena ba’na.”

”Ra-kera pasera nyamana oreng se menta bantowan dha’ dhukon ganeka, Pa’?” Hasin atanya pole.

”Oreng gella’ nyamana Mahmud, kancana ba’na,” Hasin aromasa ta’ partaja ngedhing  nyama se esebut oreng towana. Ta’ nyangka mon pas kancana se andhi’ neyatan ta’ bagus.

”Terros, dha’ ka’emma carana ma’ le Keyae Syamsul ngaonenge oreng se adaddiyagi pottrena ngagunge panyake’ sara?”

”Ba’na cokop ngeba aeng pote, paenom dha’ rowa. Insya Allah se ecapo’ panyaket bakal ngabala dibi’ oreng se alako sala dha’ badanna,” Hasin asokkor ngedhing dhari reng towana. Saellana olle aeng, Hasin terros amet kaangguy abali ka pondhuk.

Ngantos

Carpan Mohammad Toyu

LALAKE’ ganeko napet dhadhana marena nengale lake’-bine’ abel-gumbel e babana kajuwan. Bannya’ oreng se ta’ nengale karana ahelm kakabbi. Sampe’ polisi-polisi ta’ nengale keya ja’ badha na’ poto Adam tengkana para’ padha’a kalaban katoronanna ajam.

Se lalake’, sakone’-sakone’ magarjeng, sakone’-sakone’ magarjeng. Magarjeng ma’ gunna gan sakone’. Se babine’ sakone’-sakone’ maebir. Sakone’-sakone’ maebir. Maebir ma’ gunna gan sakone’. Dha’ essa’ mathok. Dha’ essa’ epathok. Tadha’ tegguna. Lalake’ ganeko sajan dhalem napet dhadhana.

Salaen napet dhadhana, lalake’ ganeko gunna sanggup akepek ban agigep. Karettegga ngowap. ”Mandar arassa’a se samporna keya, se ta’ daddiya caca! Oreng rowa mandar lekkasa ambu. Mandar todhusa ka ajam.”

Aba’na gunna mesem kadibi’an. Ca-kancana takerjat ngabas tengkana se molae gella’ gunna ngabas ka attas. Akepek-kepek kadibi’an. O-tao mesemma agalibiran kadibi’an.

Tadha’ ojan, tadha’ angen, mesem kadibi’an. Badha se ngoca’ duli pangajiyagi. Mon paggun edina. Tolos! Lalake’ se molae gella’ ngalamon, enga’ ka oreng e penggir jalan, apangrasa ta’ nyaman dibi’. Abali ka kamarra.

Lalake’ ganeko taresna dha’ settong oreng bine’ raddin. Badanna bagus onggu, lu’-bilu’na badanna nyangke’ ka pekkeranna. Lalake’ ganeko atemmo e pasar kalaban babine’ ganeko. Lalake’ ganeko entar ajuwal dara, se babine’ entar maebir jajuwallanna, tape ta’ paju-paju. Lalake’ ganeko esto ban neser.

Abasanna, babine’ ganeko mellassagi. Nampa cangkem kadibi’an, ajuwal wa’-buwa’an. Pao, jambu, ban geddhang. Marena ajuwal dara, lalake’ ganeko nyander. Adha-kandha. Lu-dulluna atanya argana wa’-buwa’an se ejuwal.

”Iya, ca’na se melleya, ja’ rengan wa’-buwa’an bannya’ macemma. Mon areya dha-modha. Areya sakelona gunna lema ebu, la tobuk akael. Tape mon se larang, sela makatagiyan, rangrang sareyanna,” babine’ ganeko aru-garu tabu’na. Lalake’na gunna aonggu’.

”Engko’ nyoba’a paona. Mon manes, melleya. Mon ta’ manes, menta’a. hahaha…”

”Ngala’ nyamanna dibi’ pera’...”

”Kan se nyaman ka aba’ dibi’ se esare,” lalake’ ganeko ngerra’ pao. Pendha akael. ”Ba’na ta’ asakola?” Se lake’ ganeko atanya.

Se babine’ akepek. ”Engko’ tadha’ se abandhai. Sakola’an larang,” lalake’ ganeko gunna gu’-onggu’an. Lalake’ ganeko melle sakelo pao se paleng manes. Lalake’ ganeko pas mole. Samarena ganeko, lalake’ ganeko lako atemmo e pasar.

Pan-barampan bulan abit marena ganeko, lalake’ ganeko epamondhuk ka kottha. Sabellunna mangkat ka pondhuk, darana ejuwal kakabbi. Salaen nyambi dara, lalake’ ganeko agandhu’ pangaterro atemmo se raja. Tape are ganeko, babine’na tadha’, kare barungnga. Pan-barampan wa’-buwa’an bucco’ akalathagan. Oreng-oreng barung se badha e seddi’na paggun emo’ kalaban kalakowanna. Nanenge jajjuwalan.

Lalake’ ganeko aromasa badha se elang. Terro taowa, tape todhus se atanya’a. Lalake’ ganeko mole kalaban berra’ pekkeran sampe’ dhapa’ ka pondhugga paggun kapekkeran. Lalake’ ganeko katon ta’ perna badha e pondhugga karana lako enga’ ka babine’ ganeko. Olle saminggu e pondhugga, lalake’ ganeko buto abalanja. Kodu ka pasar. E pasar ganeko bingong nape se ebelliya. Daddina gunna alengleng daddi sapasar.

Seddheng olle ennem kale poterran -maske ta’ apoter ka kangan malolo, bila lesso ajalan, ambu, abali, dhapa’ pole ka se gella’ melle es. Ajalan pole, sambi nyare-nyare nape bai se kera bisa maloppa dha’ babine’ se agantong dhalem pekkeranna. Tape paggun ta’ nemmo. Malere jalanna bila dhapa’ ka barungnga wa’-buwa’an. Pola badha pao, jambu, rambutan, ban apel, se kerana bisa nambai berra’ pekkeranna. Tape paggun ta’ nemmo. Aba’na pon lesso se apoterra pole. Dhalem pasar, oreng pon molae rangrang. Lalake’ ganeko gunna bisa agaru cethagga.

Lalake’ ganeko pangara pon abaliya ka pondhugga. Lesso ban lapar pon badha. Barusa. Tape aba’na gi’ terro nyareya sakaleyan laggi’. Ajalan dhari lowar pasar akantha se gi’ buru dhateng gella’. Ajalan lelere. Ngabas epateppa’ dhari settong barung ka barung se laen. Ta’ mella’ matana gerrang. Ajalan lelere.

Oreng bannya’ se tacengnga’. Dhapa’ ka paddu bara’ dhaja, barungnga wa’-buwa’an, lalake’ ganeko nengale oreng babine’ ta’ adhung-kodhungan. Gunna akaosan, bujella gi’ ta’ etopowe. Lalake’ ganeko nyander.

Anganga keng ta’ asowara.

”Ba’na ta’ usa atemmo sengko’ pole. Sengko’ sapora. Sengko’ todhus. Ba’na sateya santre…”

”Arapa ma’ laju cara jareya? Badha apa ro?”

”Sengko’ sateya ta’ gunna ajuwal wa’-buwa’an edhinna’. Sengko’ ajuwal seyang-malem. Daddina kaso. Kadhang sampe’ tengnga malem gi’ neng-naneng karana oreng melleya buwana sengko’.”

”Iya kan nyaman mon paju. Etembang ta’ paju sakale, ngantos malolo. Tadha’ se melleya, gunna co’-bucco’ bariya.”

”Molana la abit sengko’ ajajjuwal seyang-malem. Tape mon gi’ e pasar dhissa’ gunna ban minggu nanenge e kottha. Polana ca’na paman edhinna’ bannya’ oreng buto, kakorangan se nanengana. Engko’ esoro nginep sakale, esoro ajuwal buwa edhinna’ sakale. Engko’ alako cara reya polana otang oreng towa se raja. Lamba’ ca’na, oreng towana sengko’ lako ajudhi, pas mate. Embu’ ta’ sanggup keya, daddi apate sakale. Engko’ epakane mon paman, daddina sengko’ ekaana’ ban sateya kodu majari tang-otang jareya. Iya sateya sengko’ ajuwal wa’-buwa’an seyang-malem.”

”Argana seyang-malem padha?” Lalake’ ganeko mareksa. Babine’ ganeko aonggu’ asella mesem. Babine’ ganeko akarettek. ”Alarangan buwa se ejuwal bakto malem. Aseggerran. Amanesan.”

”Laen!!! Polana malemma. Aganggu oreng tedhung.” Babine’ ganeko mabattal onggu’na dibi’.

”Mon enga’ jareya sengko’ melleya sateya bainan. Malle olle se amodha’an.”

”Mon santre ta’ olle melle malemma. Egigiri keyaena. Santre ta’ olle ajalanan. Seyangnga bai ta’ olle ajalanan, apana pole agalajar malemma. Daddi santre pabajeng ngaji, malle olle bine se raddin ban bagus.”

”Eya’ pessena. Iya babine’ padhana ba’na!” Lalake’na majar. Babine’ ganeko gunna mesem bak celo’. Lalake’ ganeko abali ka pondhugga nyambi pao ban pettes. Arojak. Marena arojak ecapo’ okoman aberseyan dhuwa’ jeddhing. Kadibi’an. Ta’ ekarassa badha okoman. Senneng abel-gumbel, abulet dhadhana. Ta’ egarassa lessona mon gunna aberseyan dhuwa’ jeddhing maske mot-lomodda aebuwan taon ta’ esekka’ sakale.

”Bali’ olle okoman etembang bula ta’ bisa atemmo kalaban dika,” oca’na sambi nyi-nyanyiyan.

Aberseyan jeddhing mare para’ magrib. Marena gi’ eolok pole etambai kalaban okoman maca sorat Yasin pa’polo settong sambi soko nonggal.

”Mon gunna pa’ polo settong, kene’. Sabab mesemma dika ta’ kabitong,” oca’na dhalem atena. Pa’polo settong Yasin ganeko ekalenyem dhalem dhuejjam. Langsung maso’ ka kamarra pas noles sorat se etojjuwagi dha’ babine’ ganeko. Acareta samarena mole dhari pasar olle okoman.

”Tape mon gunna okoman ta’ kera berra’ sanape, se paleng berra’ bila dika elang, ta’ etemmo kabarra otaba dika badha eadha’anna bula tape ta’ mesem ka bula. Talka dhadha bula.”

Sorat ganeko e pakerem ka oreng se ajuwal jindhul, se lebat e budhiyanna dhaporra pondhuk. Babine’ mesem, agella’ dibi’ maca sorat ganeko. Are ganeko babine’na ta’ bisa males sorat ganeko. Ta’ tao se malessa, todhus ka tolesanna dibi’.

Polana tadha’ balessanna, are pasaran toleyanna, lalake’na acareta berra’ pekkeranna ngamba’ balessan sorat dhari babine’na. Are ganeko babine’na paggun ta’ males, gunna makerem pao sakelo ebaddhai palastik. Settong pao gunna atoles ”Pasabbar”.

Seyang-malem lalake’na ganeko noles sorat. Esellae tolesan-tolesan Arab ban paggun epakerem ka oreng se ajuwal jindhul se biyasa lebat e budhiyanna dhaporra. Balessanna paggun pao ”Engko’ ta’ bisa noles sorat”.

Settong bakto lalake’ ganeko ngarte maksodda ajuwal buwa seyang-malem. Mon seyangnga biyasa ka pasar, gunna kaangguy matabar. E pasar bannya’ oreng se nabar. Bannya’ se messen. Sampe’ ambu ngantri.

Lalake’ gunna atanya, ma’ ta’ abala dhari sabban. Tape lalake’ ganeko paggun esto ban taresna. Ta’ bisa ngambuwagi sagampang mowang bigina otaba kole’na pao sabban are se ekeremmagi. Balessanna pao aropa pao ”Enggi. Sapora.” Lalake’ ganeko bingong karana jawabanna pendha’ parana. Tape pao-pao se badha tolesanna ta’ tao ekakan. Pao ganeko paggun epakompol molae dhari se lu-dullu sampe’ are ganeko. Dhari taresnana. Pao se dhapa’ lu-dullu pon bucco’. Ca-kancana ngamenco. Ekoca’e gendheng.

”Ja’rengan pao massa’ edina, ya bucco’. Lamarina abauwan,” ca’na kancana.

Lalake’na ganeko bingong. Nemmo akal. Pao ganeko ejemmor. Malle kerreng. Pao berrit ganeko ta’ olle elang. Paggun kodu badha. Ta’ olle elang. Elang settong, nyaba tarowanna.

Lalake’ ganeko acareta ja’ pao se ekeremmagi gan sapalastik, se badha tolesanna dhari babine’na ta’ tao ekakan. Epapolong.

”Sabab bula terro apolonga ban dika. Kalaban bula maca tolesanna dika e pao ganeko se dhari adha’, rassa kerrong bula pendha badha obadda.”

Pon bannya’ ca-kancana se tao, ja’ lalake’ ganeko apacaran babine’ se adagang seyang-malem. Seyangnga adagang buwa e pasar, malemma buwa e romana. Oreng se melle bila malem biyasana gunna lalake’, adha’ caretana babine’ melle. Pajat pan-barampan pengurus pondhuk badha se tao. Okoman ta’ sanggup maambu tengkana.

”Kaula ambu pon ta’ ka pasar. Kaula gunna ngerem sorat. Ta’ oneng atemmo. Kaula abit pon ta’ nengale ka roba raddinna. Kaula samangken kerrong parana, keng ecegga, tako’ pondhuk juba’ nyama. Kaula gunna noles sorat.” Alasan ganeko paggun ta’ etarema. O-tao oreng towana dhateng. Menta lalake’ ganeko kaangguy epakabin. Lalake’ ganeko gi’ sempat noles sorat ka babine’na.

Mempe Nyata

Hermanto Nuris

Alossa rassa
Ta’ noggana akkal
ngolpa dhalem celleppa nembara’
Kabilang nyata
Possa’ dhalem ngen-angen

Nyata ta’ mabasta

tandugga akkal coma dhalem mekker
senneng sossa arompak mardhuwane
Gagejjer dhateng e malem
Molena para’ seyang
Abareng kejung se tasangsang

Gampang Malarat

Hermanto Nuris

Pelka’ taserna’ bila la jarna’
Ta’ bisa elang pekker posang
Bila jila acopa ngolpa
Pangrasana la genna’

Kocebana rassa ta’ kenneng pellang
Tadha’ pekker rassa korang
elompa’ bungana aba’
Ta’ maca badha se buto
Dhalem netene kakobasa’anna

Ekalodhu’ cekka’ caleggen
ekabala possa’na ate

Juma'at, 6 November 2015

Istighfar

A. Rahem Umar

Dhu, Guste nyo’on sapora

Atas sala tor dusa

Serropagi neng e ate

Rahmat sareng hidayah

Bila nyaba gan dhadha

Kasta se tadha’ padha

Marga nespa abdina

Ekalo-tolo

Saporana, dhu, Guste

Dhu, nyo’ona sapora

Serropagi neng e ate

Rahmat sareng hidayah

Pangkeng Seppe, 07-02-‘06

Sanja' eattas epetthek dhari Jawa Pos Radar Madura (JPRM) eccaban Ahad, 8 November 2015.

Rato Ebu

A. Rahem Umar

Abdina nyo’on sokalilla dha’ ajunan

Langkong sangang bulan ajunan ababerra’

Nyandhang nyelo sake’ se taselpet e dhadha

Sagunong sasagara

Ebu, ajunan pangeran katon se agung

Panganeser se ta’ nanggung

Esto se kaonjung

Du’a ngalocor jenneng akadi aeng lembung

Ajunan akadi conglet

E bakto petteng bulan petteng are

Abulet ale’le’ nyangle’ nyangkelle’

Matera’ nyengkap sordhebba ate

Ta’ cokop abdina ngatore kaso’on

Ta’ seddheng abdina ngatore panyo’on

Amarga ajunan talebat samporna

Talebat samporna

Ebu, abdina coma bisa ngatore sabundu’ pangabakte

Nyo’on sapora dhari sala tor cangkolang nete ate tor ngastete

Amarga abdina korang ngarte

Songennep, 260608

Sanja' eattas epetthek dhari Jawa Pos Radar Madura (JPRM) eccaban Ahad, 8 November 2015.