CARPAN MOH. TOYU*
GURU ganeko ngajari alip.
Alip ganeko manjeng. Ta’ kera tedhung, mereng, nokong, otaba bungko’. Ta’
kera. Alip paggun sodek manjeng. Ta’ kera aoba.
Badha settong na’-kana’ se ta’ duli
ngarte ka alip. Ca-kancana se laen pon badha se bisa ngeja afala ya’ kiluun. Tape na’-kana’ ganeko
paggun ajar alip sampe’ ya’ paggun ta’ ngarte-ngarte. Lako loppae.
Lako epaenga’ sopaja ta’ korang ajar.
Ajarra sopaja epakorang terros. Artena, ta’ nemmo tobuk se ajara. Korang malolo
se ajara. Padhana se kodu ta’ korang ngakan. Saengga terro malolo se
ngakana. Sampe’ ta’ nemmo tobuk se ngakana. Korang malolo se ngakana. Padha.
Pakorang ajar. Aromasa lapar terros kaangguy ajar.
Guru Alip paggun ngajari na’-kana’
ganeko. Guru Alip ganeko paggun ta’ korang ngajar. Ngajarra ta’ epakorang
sakale. Maske ta’ dujan otaba ta’ tama’ ngajar. Tape guru ganeko aromasa neser
mon badha na’-kana’ ta’ duli ngarte ka alip. Ja’ rengan alip ganeko se manjeng.
Na’-kana’ kadhang sampe’ nanges polana
ta’ gellem bisa ngaji. Guru Alip nyabbari kalaban basa-basa se kerana matennang
pekkeranna. Mare esa’na, mored ganeko eolok Guru Alip kaangguy ekon-pakon.
Gasek ban biyasa ekon-pakon pajat langgananna
oreng ngaji. Daddi gu’-ganggu’na oreng ngaji. Oreng ngaji mon tadha’
kon-pakonna, ngajina arassa ceya. Korang buja-accemma.
Banne polana pakon bakal agandhu’ pakan.
Mon ngarep pakan dhalem pakon, tandhana ngarep bajaran. Saestona guru ta’
asajja maorop antara ngajari kalaban pakon. Bariya keya pakon, banne cara
kaangguy olle bajaran pakan.
Kon-pakonna dhari guru pajat ta’ nanto. Kadhang
ngombi’ oto’, kaangguy eeter e teggal kalagguwanna. Tape mored se andhi’
pekkeran laen, ngombi’ oto’na elambani kaelan. Sabban sapergemman, dhubigi oto’
maso’ ka pangaelan. Se ngalakone ganeko pendha kennyang sampe’ marena ngombi’
oto’.
E laen bakto, mored epakon ngorpeng
jagung, nongkes ra-kara, ban en-laenna. Kadhang, tanangnga mored badha se
ketel, dul-bindul e konco’na pol-empolanna.
Salaen kon-pakon ganeko, badha settong
pakon se biyasa ban kodu elakone areng-bareng. Pakon ganeko nyello’ aeng ban
ngesse’e jeddhing. Asalla jeddhing ganeko coma pakeban, se baddhana aengnga
dhari jambangan ban kelmo’. Karana bannya’ na’-kana’ se ngaji ka gadhiya, oreng
towana santre padha saroju’ kaangguy ngoba pakeban ganeko daddi jeddhing.
Asalla nyello’ aeng pendha jau ka somor.
Ra-kera dhuratos dikdak se kodu lebat jurang, ongga-toron. Lebat jalan bato
galathagan, bato co’-nyoco’. Polana jalanna sara, bannya’ oreng towana santre
se saroju’ kaangguy agabay somor e seddi’na langgar ganeko.
Se ngale giliran ban somor ganeko ta’
kose dhalem. Pera’ nem dheppa ka baba pon nyomber. Reng-oreng padha ta’ ngera
bakal gampang nemmo somber.
Molae are ganeko na’-kana’ gampang
nyello’ aeng. Ta’ usa u-jau pole. Somor se buru daddi ganeko pajat semma’ dha’
jeddhing se buru ekagabay. Molae ganeko keya, bannya’ oreng nyello’ aeng ka
gadhiya polana olle semma’.
Saengga adaddiyagi bannya’ oreng se ka gadhiya. Se
asalla gunna terro nyello’a aeng, tape bisa adha-kandha, ameler, ban en-laenna.
Guru Alip nyoro ka binena sopaja nyadhiyai kobi ka reng-oreng se nyello’ aeng.
Polana abidda ngantos. Karana badha kobi e somor, badha se sambi
ko’-roko’an. Roko’na meles dibi’ se ebundu’ kalaban kole’na jagung.
Guru Alip ganeko perak parana. Karana
ta’ perna kapekkeran kaangguy andhi’ tamoy. Adha-kandha kalaban oreng bannya’. Sanajjan
gunna tatanggana dibi’. Guru Alip ganeko perak karana kellar arebba
ca’-oca’an kobi sadimo’, maske kadhang binena maresseng karana korang gula
paser. Tape mon gunna maresseng ta’ pate ebikes. Kalakowan Guru Alip ganeko
gunna nokange ban nae’ la’ang.
Salaen dhuwa’ kalakowan ganeko, Guru Alip
lako olle onjangan dha’ man-dhimman bengko. Bila malem Jum’at lebbi gasek
etembang malem-malem laenna. Nape pole bila malem Jum’at manes. Kadhang kodu
mole gallu pas mangkat pole dhari bannya’na le-olle se kodu esambi. Bila malem Jum’at
manes kadhang sampe’ lema oreng se ngonjang kaangguy ngaji.
Biyasana bila pon bannya’ gallu’, Guru
Alip ganeko mangkat mare asar maba. Ekala’ molae dhari se paleng semma’ sampe’
se paleng jau. Le-ollena kadhang gi’ epatabar ka oreng-oreng se etemmone neng e
jalan. Bila etanya’agi, berra’ gallu’ se nyambiya ka bengkona.
Maske gunna kare sabundu’, paggun
epatabar ka oreng kaangguy ekarebba. Nyamana oreng atemmo e jalan, kadhang
gunna erassae jajanna. Mare ganeko paggun epatabar. Dhapa’ ka romana le-olle
ganeko se kare sabundu’ ebagi ka binena.
Binena mokka’ bundu’an ganeko tadha’
essena sakale. Ana’na Guru Alip ganeko kare ngantos bakal olleya jajan se nyaman,
nase’, ban juko’ se nyaman.
Binena maresseng ban agarunggung. Tape
Guru Alip ganeko paggun sabbar. Gunna neng-enneng ban mangkat pole kaangguy ngaji
ka settong bengko. Se andhi’ bengko pon ngarte, ja’ bila ta’ dhateng mare
mangrib, bakal dhateng mare esa’ otaba pendha malem. Kadhang Guru Alip dhateng
para’ tengnga malem.
Kalamon orengnga se eentare pon tedhung,
Guru Alip bakal nyare po-sapo ban asapowan taneyanna. Tape e bakto gadhiya Guru
Alip bingong. Tako’ aganggu oreng se pon tedhung. Tape Guru Alip gunna asajja
kaangguy aberseyan. Tadha’ pole. Tatemmona po-sapo ban tana makalowar monye se
gunna set-karsedan. Monye ganeko majaga oreng se tedhung.
”Sampeyan enggi, Guru,” ca’na oreng se
andhi’ bengko.
”Sapora neko mon bula nger-maenger. Se ejaga’ana
bula ta’ daddi.”
”Pojur Sampeyan dhateng. Kaula gi’
tos-antosan. Aneka’ ka’ento laju. Ngaji e palemper.”
”Laon, aneko epamareya gallu.” Guru Alip
ganeko mamare nyapowe taneyan lanjang ganeko. Samarena nyapowe taneyan,
orengnga pon tareddep pole e lencak se pon badha damar kambangnga.
Guru Alip amolae ngaji e seddi’na orengnga,
saengga oreng ganeko ngedhing. Oreng se ngonjang jaga ban nganga’ teddha’an se
pon molae cellep. Karana pon padha lempo, sadaja teddha’an ganeko ebundu’
ban esadhiya’agi eseddi’na Guru Alip.
Mare ngaji, Guru Alip ganeko pamet mole
lebbi ceppet. Neser ka lempona oreng. Dhalem parjalanan mole, Guru Alip ajalan
ngastete. Tako’ agaggaran ban akolotoran berakadda.
Dhalem pekkeranna, ngarep ana’ ban
binena ta’ seddhi pole. Neser karana gella’ kaceba kalaban le-ollena. Ta’ bisa
aberri’ bannya’ pole salaen gunna le-olle. Tape kadhang terro arebba’a,
sanajjan dhari oreng laen. Ma’ olle padha melo rassana rebba ban arebba.
Dhapa’ ka bengkona. Binena ejagai. Ana’na
ejagai keya. Binena perak. Ana’na perak parana. Santrena ejagai. Badha se jaga.
Badha se paggun tedhung. Pajat sara kaangguy jaga tengnga malem. Sanajjan
pon jellas nape se bakal ekaolle. Pon badha e seddi’na eberra.
”Mara jaga. Ngakan kakabbi na’-kana’,”
Guru Alip ngolok. Tape se nyander gunna ka tello. Se kadibi’ paggun malekko’
dhalem sarong.
”Mon badha kakanan, padhana jajjalang
nemmo tera’na bulan.”
Guru Alip paggun kapekkeran ka settong
moredda se ta’ gellem ngarte ka Alip ban lip-aliban. Settong mored ganeko pon
ngeco’ panggaliyanna guruna. Pekkeranna tatojju dha’ settong mored ganeko.
Nyare cara morok baramma se gampanga ekaenga’e moredda. (*)
Pare,
2 Sora 1437
*Alumni MTs-MA Mambaul Ulum Gappora, Sumenep.
Carpan eattas epetthek dhari Jawa Pos Radar Madura (JPRM) eccaban Ahad, 14 Februari 2016.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar