Ngandhung e Pagar

CARPAN MUDHAR CH.*

DHU bulan se tapongkor, ojan se earep aherra gaggar keya. Ta’ derres onggu, sabab ba’a ta’ bisa nganyo’ bu-rombu e jurungan. Beddhi se kandel e tase’ gi’ ta’ leddu’.

Oca’na reng towa kona, mon galudhuk la amonye, 40 are aggi’ bakal nembara’. Etandhai kalaban ojan derres, paleng sakone’ tello kale. Beddhi e tase’ leddu’ ban jurungan berse. Sabab bu-rombu la eanyo’ ba’a.

Tello’ tatengnger lampana reng kona, e nembara’ sateya tadha’ sakale. O-tao, saellana ojan se ta’ onggu derres, oreng tane makalowar sape bine’na kaangguy namen. Jagung nebine eterter ella’ salolos. Sabbrang etaccekkagi e bun-tabun. Bariya keya bulir ban bengngok etajuwagi e tana se ta’ bisa elolose sape.

E bakto namen badha arebban raja kaangguy nyambung odhi’. Badha ca’-oca’, ja’ mon reng tane atana’. Daddi mon la osom tamen sakejja’aggi’ reng tane ta’ bakal kabater okossa dhaporra bakal ngebbul.

Nebine jagung, bulir, bengngok, ban sabbrang se etamen tombu ngaracak. Nembara’ sateya ta’ gun earep oreng tane. Ba-ponggaba se jumenneng e pakotthan padha ngarep nembara’. Sabab nembara’ masthe ojan.

Toronna ojan macellep ban matombu ka’-bungka’an. Toronna ojan mabannya’ aeng e somber-somber ban e songay. Saengga ba-ponggaba se jumenneng e pakotthan, aeng PDAM-ma lancar. Ta’ gun reng tane, kabbi oreng padha ngarep nembara’ ban ojan se cokop.

”Dhateng nyapot teggalla, Le’? Bagus jagungnga?” Pa’na Pathor nyapa ka Pa’na Etto se lebat e lao’na romana.

”Mon se e tebbella bagus, Ka’. Keng mon se e tepessa molae apeles.” Pa’na Etto mendek, atole ka Pa’na Pathor se nyapa sambi agai’ rambanan.

”Ta’ jareya, Le’. Areya’ la para’ samenggu ta’ ojan. Mangka e disa laen ba’ari’ ojan derres. E dhinna’ ma’ pas ta’ ojan pole? Areya mon dhapa’ tello are aggi’ ta’ ojan bisa mate gung-jagung.”

”Buh, iya, Ka’. Se namenna pole ra!”

”Ca’na badha reng ngandhung?” Lena ngombar dhari temor, nyo’on calatthong gabay dhu-landhu e teggalla.

”Iya, ponakanna ba’na se ngandhung.”

”Baa... enja’, Ka’, ongguwan. Mon tang ponakan kan ngandhung badha lakena. Jareya laen,” Lena ta’ narema polana epaburu ka ponakanna.

”Ca’na sapa, ba’na? Ja’ dha-mabadha ra!” Pa’na Etto masteyagi.

”Onggu, Ka’, ba’na ta’ ngedhing ya? La ramme jareya, Ka’...” Lena duli ngalenyor dha’ bara’ terro lekkasa dhapa’ ka teggalla se nyaba’a calatthong.

Ta’ abit saapa, Lena la ngombar pole dhari bara’. Guddhu baddhana calatthongnga ekeppe’ ngangguy lengngen se kacer. Samperra pajat epanyecceng ma’ olle ta’ rembet. So’onanna, sarong bine’ eleppet, eguntel ma’ olle ta’ pate malas e bakto nyo’on calatthong. Gigina rennik, etotop bibir bak semmo tepes.

Ta’ mengnga’ mon kalonta abak careme kalaban sowara ranyeng aroba raddin, sabbar, ban pameler dhari Tenggina. E bakto paraban, ceng-lanceng Lembana padha bang-tatabang kapencot ka Lena, paraban Tenggina. Tape Lena judhu kalaban lalake’ peleyanna dhari laen disa.

Sambi mele rambanan Pa’na Pathor atanya majarna’, onggu ta’ ongguna berta na’-kana’ Lembana se ngandhung e pagar.

”Ba’na ngedhing e dhimma, Le’?

Pa’na Etto se molae gella’ gun jeng-manjeng, aoba nengkong sambi ngello’e roko’. Lena acareta berta se ta’ kala anga’ dhari toronna bajaranna PLN. Berta se eparcaja agibat ojan ta’ toron.  Iya areya na’-kana’ Lembana ngandhung tadha’ lakena.

”Menorot  kabar engko’ se ngedhing, ca’na la mare epagaggar, Ka’.”

”Ella, Le’, ja’ paterros! Tako’ gun pitna. Ban pole, mon padha eako, reng-oreng Lembana gi’ bannya’ balana ba’na keya.”

”Mon la-bala makke engko’ bannya’ keya e dhissa’, Ka’.” Pa’na Etto nyambung oca’na Pa’na Pathor.

”Ta’ jareyana, Le’. Caca reya ampo abannya’an tambana. O-taona dhaggi’ pas teppa’ ka te-poteyanna mata. Teppa’ ka daging dibi’. Ban pole, ma’ tao ja’ la epagaggar?”

”Jareya dhukon se magaggar acareta. Bajaranna korang. Ngoca’ abaliya. Mangka pas tolos ta’ abali pole. Ella pas ramme. Kan badha ca’-oca’an, Ka’, ja’ mon reng nyempen babathang, laggu’-dhumalem bauna maste ekataowe oreng. Sabaligga, mon nyempen nangka. Ban pole...”

Careta Lena tacogga sabab berruy ngarotho’ dhari mor dhaja. Oreng se ka tello padha aso-gariso kaangguy entar ka somberra berruy. Reng katello padha berka’, ngabrang naratas e teggalan se la mare etamenne jagung, tape la para’ samenggu ta’ eojane.

Ga-tatangga se ngedhing berruy padha berka’ nyemma’e somberra berruy. Padha terro taowa ja’ badha kadaddiyan apa. Saellana abak semma’, berruy paggun daddi sambi menta tolong. Sowara se menta tolong sowarana oreng babine’. Salaenna sowara menta tolong, ekaedhing keya sowarana reng lalake’, ”Ocol! Ocol, ko!” sowarana Lehod.

Lehod la edhadhung pan-barampan oreng. Se aberruy reng-cerrengan sambi athowat menta tolong binena Lehod. Tape Lehod ta’ atokar ban se bine’. Lehod mokol Kipli sampe’ atanjuran dhara. Sabab Kipli se acaca’an ja’ mon edisana ta’ ojan lantaran badha reng Lembana ngandhung tadha’ lakena.

Oreng Lembana se emaksod teppa’ ka ponakanna Lehod. Lehod oreng Lembana se abine ka Kampong Tenggina. Lehod ta’ narema ponakanna ekarasan ngandhung e pagar. Pojur Kipli ta’ sampe’ mate sabab tatangga se semma’ duli arebbu’, adhadhung Lehod. Ban sabagiyan arambang Kipli egiba buru. Egiba ka puskesmas.

Kaler. Mowana Kipli mo’mo’. Balukotanna beddeng. Matana mondul. Bibirra leddu’an kabbi. Kipli arasanan oreng ta’ bas-ngabas, ngala’ nyamanna eberra. Kipli lakar kalonta ngangodhadan lake’ acolo’ bine’. Mon soro acaca pajat paleng kecca’. Jila ta’ atolang tape senga’ tapellang. Sateya tao rassana.

Kipli gi’ bau bala kalaban Lena. Lena ban Kipli sataretan dhu popo. Nyaena Kipli kaka’-ale’ ban kaena Lena. Omorra Kipli ret-seret ban omorra Lena. Ta’ sampe’ bida taon. Bida bulan, ra-kera dhu bulan ka tello bulan. Tape Kipli sampe’ sateya gi’ ta’ ala-bala.

Oreng gi’ bannya’ se ta’ mole dhari bengkona Lehod. Polisi dhateng. Lehod etangkep, egiba ka kantor polisi kaangguy kaamanan ban epentae katerrangan.  

***

La para’ sabulan ta’ ojan sakale. Jagung se etamen reng tane ngakoneng, ngapote, ban la apeles. Berta ngandhungnga na’-kana’ Lembana sajan enger. Kadaddiyan Kipli epokol Lehod sampe’ ngamar e puskesmas, ta’ daddi jerrana oreng se arasanan. Banne gun oreng Lembana ban oreng Tenggina se asan-rasan.

Berta jareya la dhapa’ keya ka disa-disa laen. Ban se paleng ramme e Kampong Tenggina. Eman-dhimman oreng akompol, e paraowan, e gardhu, e lapangan, e kamrat, padha arasan sababab ta’ ojan polana badha reng ngandhung tadha’ lakena.

Masarakat ressa. Se paleng ressa masarakat Tenggina. Ojan se earep paggun ta’ gaggar. Gun dheng-parendheng. Neng-enneng sakejja’ ondhem se lengkop la temmo asengkap aoba panas thar-centharan. Sowap ta’ re-mare. Se senneng arasan tatanggana, sajan daddi se acaca ka bara’ ka temor, ka daja ka lao’.

E dhalem karessa’anna masarakat o-tao badha berta ja’ e malem Kemmis se bakal dhateng badha papanggiyan. Papanggiyan kaangguy nyare jalan se sakerana bisa ngatase masala se badha.

Dhapa’ ka malem Kemmis, samarena adan isa’, masarakat Tenggina molae dhateng gan settong ka kennengngan se la etantowagi kaangguy mabadha papanggiyan. Iya areya Langgar Raja. Kabbi magarsare olle dhateng kaangguy arembak otaba ngedhingngagi ban nyakse’e usulan sarta kaangguy ngataowe potossa parembagan.

Usulan-usulan se badha, masarakat saroju’ ja’ lakar ta’ toronna ojan esababbagi badhana oreng ngandhung tadha’ lakena otaba ngandhung e pagar. Saengga Se Kobasa duka tor apareng seksa dha’ masarakat se alako ma’seyat. Sopaja Se Kobasa ta’ duka, badha se ausul, oja, panyengla dhari disa dhinna’. Badha se ausul, obbar bengkona. Kotep e bato ma’ olle ondur dibi’. Mon ta’ nyengga ma’ la mate neng e dhalem.

Amacem barnana usulan. Tape ta’ sampe’ badha pegga’na parembagan. Macemma usulan lebbi bannya’ nambai ban ngobbar amarana reng-oreng se akompol. Settong usulan se macellep ban bisa marendha peggella magarsare se akompol dhari cangga tengnga e Langgar Raja. Toju’ e bara’na jidhur se aomor atosan taon. Na’-kana’ lake’ kalowarra pondhugan se cokop kalonta. Omorra korang lebbi 23 taonan. Sabellunna madhapa’ usulan la ajunjung tanang ka adha’.

”Nyo’on sapora manabi pamator badan kaula korang sonduk dha’ panggaliyan para ajunan sadaja. Komalancang badan kaula tor-mator e ajunannepon para panjennengngan sadaja. Paneka coma pamanggi. Namong badan kaula ngarep bisa’a daddi jalan kalowarra dhari masala se ale’le’ e Kampong Tenggina ka’dhinto.”

Kabbi oreng se akompol padha melget, jimet, tadha’ settonga sowara se kalowar. Addreng ngedhingngagi ca’-oca’ se epadhapa’, etoro’e kalaban onggu’na cethak tandha saroju’ dha’ usulanna na’-kana’ ngodha kasebbut. Eli-bali se menta maap ban sapora atas kacangkolanganna.

Badha dhuwa’ esse usulanna. Oreng se ecurigai ngandhung, bellun tanto bendher. Mon Se Kobasa duka ka oreng se ma’seyat, banne se ngandhung e pagar malolo se ma’seyat. Se arasanan tatanggana padha ma’seyat keya. Salaen jareya, lampana nabi, mon terro torona ojan, abajang istisqa’ pas lambane kalaban ajauwi laranganna ban ngalakone parentana.

***

Dhu bulan se tapongkor, ojan se earep aherra gaggar keya. Ta’ derres onggu sabab ba’a ta’ bisa nganyo’ bu-rombu e jurungan. Beddhi se kandel e tase’ gi’ ta’ leddu’.

La para’ sabulan ta’ ojan sakale. Jagung se etamen reng tane ngakoneng, ngapote, ban la apeles. Mate. Sampe’ sateya ojan se earep paggun ta’ toron-toron. (*)

Madura, 3 Rasol 1437 H

*)Guru e Ma’had Al Ittihad Al Islami (MII) Camplong, Sampang.

Carpan e attas epetthek dhari Jawa Pos Radar Madura (JPRM) eccaban Ahad, 24 Januari 2016