Gu’-ganggu’

Carpan Mat Toyu*

OJAN derres molae gi’ rebbeng. Ekaedhing monyena guba. Sobbu pon dhapa’ ka baktona. Badha abaladhas mangkat ka jeddhing. Badha keya se ngeret sapo’na. Terro maanga’a cellebba. Badha keya pon agangse pangerradda. Mangkada nae’ tarebung. Badha kapekkeran ka sabana se bakal possa’ kalaban aeng. Badha se perak, teggalla bakal lembu’ esaka’.

”Mon cara neko lecen se nae’a.” Marena agangse pangerradda ka pekolanna, aba’na ta’ akalambiyan. Ngello’e roko’.

”Dina bu-ambu gallu. Pera’ ta’ nae’ sakaleyan. Paggun bisa ngakan. Jagungnga kare agilis. Ta’ kera kose abit agilis jagung, paleng pon sapatareddebban pon mare. Sampeyan tedhung gallu napa, malle ta’ atamba berra’ ganeka elongnga. Elong gunna ngot-serngodan. Ja’ senga ambu gallu ta’ aroko’,” sowara ganeko pendha meltas-meltas ngette’a.

”Ma’ dika. Aneko cellep. Mon ta’ egiba aroko’ balakkadan sajan lesso entara nae’,” ebajar kalaban sowara se meltas dhari jilana. Copana nampes e koncon’na jilana. Tatabbra’ ka bibirra.

”Tembana ta’ mare eokos balakkadan pon mangkada nae’. Bari’anna kaula lempo se ngokosa. Malem rantana kaula akella. Kemma gi’ nganjuwa se kene’. Bari’anna ngarenye’ malolo. Gi’ sampeyan. Gi’ menta anju keya. Dhu se kemma eteggu’a. Tanang gunna dhuwa’an. Ja’ senga sampeyan ta’ mangkat entar ka tetenggun. Galiya’ montengnga mon ta’ entar nenggu tandha’. Molena ecapo’ ojan, leppos. Pojur ta’ sake’. Pojur gunna elongnga ngot-serngodan. Ja’ senga tembana okos gallu, pas mangkat. Kan molena ta’ kera lempo se ngokosa temba.”

”Enggi dina ja’ kabbiyagi.”

”Enggi ganeka badhana. Cara ganeka pajat.”

”Ja’ senga ka tase’ me’ dhu-addhu sakone’.”

”Mon ka tase’ dika perak mon olle juko’. Mon ta’ olle juko’? Enggi dika rerengen keya.”

”Ba sajjana kaula nangdanga e adha’anna sampeyan, mon sampeyan ta’ olle juko’. Enggi neng-enneng. Ja’ rengan ta’ ajuwala juko’ ta’ napa. Enggi ta’ kose perak. Nyamana rajekke. Dhu epabaramma’a. Ja’ rengan ollena en-laen,” ekaedhing oreng aterham.

E budhiyanna dhaporra. Ojan pon kare tek-rettek. Dhari jau, ekaedhing keya, monyena oreng mentheng landhu’. ”Mon se laen gi’ laggu neka ta’ nonggul to’ot menta kobi, nyare roko’, mentheng landhu’, me’ badha aeng ta’ agili. Malle ta’ agili ka taneyanna dibi’. Sampeyan?” sambi alerek.

”Ngala’ nyamanna dibi’ pera’. Neka’ jaga gallu se kene’!” ana’na se paleng kene’ ejaga. Cebbing se paleng bungso ganeko pon tedhung. Bibirra mesem. Akantha embu’na.

”Ba’na bila towa ja’ ler-meller, Bing. Mandar pajuwa keya. Maske oreng towana birkes cara reya, ba’na epapadha’a kalaban tatangga se laen. Ta’ epanespa’a. Dha’emma ba’na asakola, mandar kellara. Ja’ ler-meller ban abakte ka reng towa,” cebbing se tedhung ecacae, maske tadha’ sawodan.

Cebbing ganeko epatedhung e lencak perreng e dhaporra. E seddi’na patedhunganna cebbing ganeko badha para’-ngora’an. Pereng se gi’ ta’ ekorae, cobik se aesse peccegga pettes, rante, terrong ban kocegga oto’, tolangnga juko’ akalarkaran. Eppa’na cebbing ganeko nyare panebba. Buru akebbasa lu-dulluna. Apangrasa mon ekebbas, lencak ganeko bakal aguli otaba ekarassa mon cebbingnga.

Lang-tolang ganeko epele. Epasettong ka pereng, esellae nase’ jagung sacenthong karena bari’anna. Nase’ ganeko apello sakone’. Pereng se pon aesse nase’ asella tolang ganeko ealle ka baba. Badha settong koceng rengkeng nyander. Nase’na eseyom-seyom. Ekaer-kaer. Eselle’ lang-tolangnga.

”Ma’ penter ba’na, Ceng. Penter mon esoro le’-nyelle’. Ba’na ganggu’ ya, Ceng? Mara dhaggi’ malem enyareyagiya juko’ ka tase’, malle ba’na ta’ pate ganggu’, malle arassae keya ka juko’ se nyaman. Mandar bannya’a ollena odhang, me’ pola bannya’ olle kendhuy, ba’na eberri’na ca’-oca’an to’-bunto’na.”

”Meong!”

”Siyahh ameong polana ekoca’ eberri’a bunto’na kendhuy! Penter keya ba’na, Ceng.” Embu’na cebbing pon dhateng nyello’ aeng kalaban eso’on. Eppa’na nyare landhu’. Kapekkeran ka teggalla. Pongpong ojan ta’ pate derres.

”Bula ka teggala gallu. Nyarbuwa bungkana nyeyor! Se nae’a lecen. Pola dhaggi’an lem-malemman bisa enae’e.”

”Enggi kassa’ mangkat! Senga’ ja’ loppae ka roko’na, manna ta’ kellar se alandhu’a. Ca’na mon ta’ aroko’, ta’ andhi’ ora’,” sambi sem-mesem balibis. Eppa’na cebbing nyare ekkos (kaos), epasang. Ngala’ landhu’ ban pangare’. Epekol ban mangkat ka teggalla.

Teggalla ban abit ta’ esapot. Bannya’ rebba tombu akalarkaran. Elempo’e bungkana nyeyor. Rabet nalar-nalar ka bungkana jate se badha e tabunna teggal. Bungkana monyet se pon mara’ motosa pellogga, bannya’ keya etalare rabet.

Lalake’ ganeko asajja arabasa bet-rabet se nalar ka ka’-bungka’an. Emolae dhari paddu mordhaja, epet dha’ bara’. Bannya’ kakapper kene’ se ngabber polana kennengnganna erabas. Bannya’ reggu. Pojur tadha’ olar alengker.

”Buh ma’ ta’ nyambi essok onggu, janowa kan menta bu’-arbu’, malle bisa ekagabay ngo’-tongngo’. Malle pendha landhu,” oca’na dhalem karettegga. ”Baddiyanna badha bungkana sabbrangnga. Maddi loppae. Bu emanna ta’ eomesse. Ja’ senga eomesse molae bilanna, yaktena sabbrang landhu ban bigina tantona ja-raja. Buh manda’na nyaman ekella ban la’ang,” akarettek pole. Eppa’na cebbing nyoba’ ngaju’ pan-barampan bungka. Bigina pendhanan ja-raja. Araja’an dhari bungkana.

”Mon cara neko, ngaju’ lema bungka mon kennyang saare benteng. Ngaju’a epabannya’a, malle ekenneng ekarebba ca’-oca’an kellana sabbrang, pola perak ga-tatangga. Dina maske gunna arebba sabbrang. Se penting pon badha rebba.”

Lalake’ ganeko ngaju’ pole. Bungkana sabbrang ganeko eketthok-ketthok lan-sakelan. Tamen pole. Agabay tamennan sabbrang dhubidhing. Bungkana sabbrang se sakelan ganeko gunna ecellettagi.

”Buh kare se nyarbuwa bungkana nyeyor. Tape tabu’ pon wang-kowangan. Kodu mole mon cara neko. Ja’ senga sabbrangnga ekenneng kakan. Hehe... Aneko se ekoca’ ngolok dhalem. Eolok dhari dhalem aba’ dibi’. Enggi dhalem tabu’. Maske nyaman aroko’, mon ta’ tambai gallu solarra, gi padha bai, tadha’ ora’na. Empon kodu mole neko. Manna ambu osong dhari dhinto. Ekala’-gella’ reggu mon ta’ mole sanonto.” Lalake’ mole kalaban mekol sabbrang ban landhu’. Jembar molae nyonar dhari mowana. Akantha jembarra are gi’ laggu. Agandhu’ katennangan.

”Buh ganeko sabbrang!” badha oreng nyapa.

”Enggi, banne ramo’na.”

”Enggi ramo’, sakeng ramo’ se ekenneng kakan rowa. Mon ramo’na (bung)kana jate ta’ ekenneng kakan, maske ekella pathe, ta’ kera ekenneng kajuko’. Paleng gunna eceppa’, mon badha se endha’ balakkadan.”

”Sampeyan ta’ terro arassa’ana napa? Neka’ tore, eberri’a ca-oca’an dhubigi, malle akella sabbrang keya!”

”Enggi maddha. Bula perak mon erebbai cara neko. Napepole massa’na, enggi sajan perak,” oreng ganeko ngakak abareng.

”Empon ja’ nya’-bannya’. Manna oreng bengkona dika ta’ melo.”

”Siyah, napana. Aneka cokop gallu’ mon gunna eteddha dibi’ ecompo’.”

”Ambu. Cokop neko pon. Kalangkong. Mandar bajjra’a dika rajekkena!”

”Ow... enggi kalangkong, Bi’. Sampeyan mandar bajjra’a jugan!”

”Buh dika sabbrangnga raja bariya. Bula melleyana salencer balakkadan. Bula ngalecer kose. Abit ta’ ngakan sabbrang. Barampa ganeko settong?”

”Siyah, ambu na ja’ kose melle. Aneka paparengnga Se Kobasa. Neka’ tore mon gunna aressa’ana sabbrang.”

”Barampa neko?”

”Dina ta’ usa.”

”Neko’ roko’ balakkadan, gantena dika ngaju’ sabbrangnga.”

”Enggi kalangkong mon kose ta’ enneng dida’!” Gun-gunna oreng sogi. Jagana ekasanggu bisa ebelli kakabbi. Enggi! Anggep padha arebba. Ja’ rengan sabbrang barampa meggi’ pas kose epaorop roko’ se larang cara neko. Rajekke. Gunna ollena agu’-ganggu’. Ja’ senga gella’ gi’ laggu ta’ ngedhing monyena oreng mentheng landhu’, ta’ mangkat ka teggal, ta’ kera badha oreng arebba roko’ se nyaman cara neko. Ja’ senga melleya, mon ta’ tellasan ta’ kera ebagi mon bine. Maske andhi’ pesse, mon laju ekaroko’ se cara neko, ollena nae’ saare gunna cokop saroko’an. Ta’ kera ta’ dhaldhul laju mon cara ganeko. Pojur onggu. Aneko nyaman aroko’ marena ngakan dhaggi’an.”

Dhalem pekkeranna, pon etangale nase’ jagung, gangan maronggi, juko’ pendhang, ban peccegga rante. (*)

Bulan Molot, 1438.

Epetthek dhari Jawa Pos Radar Madura (JPRM) eccaban Ahad, 24 Desember 2017. Otaba Gu'-ganggu'