Kasta

radarmadura.jawapos.com

 CARPAN MUSYFIEQ RZ.*

MARE adan Sobbu tadha’ oreng ngaji ka corongan. Biyasana, na’-kana’ se ngenep e langgar ngaji ka keyajina. Are gi’ ta’ kalowar, ajam la nganthang akongko’. Dulasmar ru-kaburu entar ka langgar abala ka keyaji ja’ sapena la elang.

”Assalamu ‘alaikum, etojjuwagi dhari sadaja masyarakat Pordhapor, sapena Dulasmar ampon elang. Ngereng dha’ sadaja masyarakat pakompakkagi nyare sape.” Seyaran e masjid ekaedhing ka man-dhimman.

Kabbi masyarakat Pordhapor seyal. Tacengnga’ polana mangken neka disa badha kaelangan. Molae dhimin, bajingan dhari Pordhapor bisa masteyagi kaamanan disana. Kalebunna jugan kowat arangkol bajingan dhari Pordhapor ban se dhari lowar disa. Bajingan dhari lowar se ngeco’a sape e Pordhapor tako’. Bannya’ oreng ngoca’, ”Biyasa, paleng jareya bajing gi’ buru ajar. Entara nerragi nyaba, paleng.”

”Kan iya jat. Mon maleng gi’ buru ajar reya jat nga’-masanga’. Enga’ se ce’ angkona,” ca’na oreng laen se padha akompol e romana Dulasmar.

Sambi nyongkelagi arek ka gulungan sarongnga, Dulasmar ngoca’, ”Mayu ka, mon mangkata pong gi’ ta’ ce’ abanna,” Dulasmar ngajak oreng-oreng se toju’ e per-amper romana.

”Neserra Dulasmar, mangkana sapena ebelliya e bakto anakna se bine’ alakeya. Dulasmar la para’ masanga reng-tareng.”

”Se biyasana Dulasmar ebantowa, sajan ekeco’ ban oreng sapena,” ca’an Bun Nurasan ka Sahriya se mangkata ngare’ ka saba.

”Areya sapena epakalowar ra-kera pokol tello’an. Ja’ engko’ pokol dhuwa’ gi’ entar ka jeddhing, akemme. Mare jareya engko’ nenggu sape reya gi’ badha,” Dulasmar acareta se malemma.

”Ken malemma dhatengnga kompolan enga’ se badha kalemba’na oreng e babana accem e sabana Man Jusup,” Oca’na Addul. Masyarakat Pordhapor terros noro’e lampatta kokotta sape dha’ bara’. Tape ta’ jau dhari romana Dulasmar, lampatta sape abiluk dha’ dhaja.

”Buru dha’emma reya, ma’ mosange mase,” ca’na Addul.

”Areya jat ma’ le posang se nyare,” Asmawi nyaot.

Are ampon seyang, panassa are, lapar, pelka’ la padha badha. Lampatta kokotta sepe terros ongga ka gunong. Lampatta sape apencar daddi dhaduwa’. Masyarakat apencar. Badha se noro’ Dulasmar ban badha se noro’ Asmad. ”Areya paleng etaro e Guwa Pajuddan”, sangka’anna Asmawi se ajalan neng e budhina Dulasmar.

”Tak kera! Paleng reya esaba’ e dhajana guwa, ja’ polana engko’ tao nyare sape keya neng edhiya dhin majadhi’,” ca’na Addul.

”Andhi’ roko’ ba’na, Dul? Pae’ colo’ la…”Asmawi atanya ka Addul.

”Engko’ ta’ sempat ngeba roko’. Engko’ jagana tedhung langsung mangkat polana bine ga’-jaga’an ja’ sapena anom reya elang,” ca’an Addul.

Para’ dhapa’a ka Guwa Pajuddan, Dulasmar tatemmo ban oreng bine’ se ngala’ aeng neng dhing-jeddhingan. Aeng jareya agili dhari somber se badha e Guwa Pajuddan. ”Le’, badha sape lebat edhiya?” Dulasmar atanya ka oreng babine’ jareya.

”Badha gi’ buru, Ka’, dha’ dhaja. Duli entare, mi’ tager ce’ jauna.”

”Kalangkong, Le’!”

”Areya edhiya,” sala settong se noro’ Dulasmar aberri’ tao ka kancana. Langsung sape se gi’ ta’ sempat epangger ka kajuwan ekala’ ban Dulasmar. Se laen nabang malengnga. Kono, malengnga, terros buru ka baba gunong. Sandhalla locot, songko’na ngalto’ ta’ etemmo ja’ dha’emma. Kono ekenneng, epokol ngangguy kaju ban bato. Tadha’ rassa neser. Bibirra leddu’ nampes dhara. Cethakka bucor, tolang bettessa potong. Talebat ngoso’, Dulla langsung natta’ dhadaha Kono.

Nyabana Kono la ngap-pelngapan. Pekkeranna enga’ ka oreng towana se epate’e ban Dulasmar. Neyat malessa Dulasmar kalaban ngeco’ sapena, la-nyala ka ana’ bini’na ban mate’e Dulasmar la tadha’ areppan. Pekkeranna enga’ ka oca’na eppa’na e bakto mangkata mondhuk.

”Senga’, Cong, neng pondhuk reya ja’ co-ngocowan kancana, ngeco’an dhin kancana. Mon ngeco’ jerum e pondhuk, dhapa’ ka romana ngeco’ jaran. Pabajeng ajar, kaneserre engko’, mamondhuk ba’na banne ken lebbi pesse. Engko’ gun terro odhi’na ba’na ta’ padha ban se engko’.”

”Enggi, Pa’.”

Kono tao kabadha’an e romana malarat. Se ekakana ban arena ollena aotang. Lakona eppa’na gun ngare’. Ngowan sape dhin tatanggana, gun ollena agadhu.

Settong are, Dulasmar nagi otang ka eppa’na Kono. Polana ta’ kellar nyerra, gun ejanji’i malolo. Aherra, eppa’an Kono etatta’ le’erra ngangguy are’ ban Dulasmar. ”Lebbi tello juta otangnga ba’na ka engko’. Engko’ malakeyana ana’. Buto pesse bannya’.”

”Engko’ ta’ andhi’ pesse, Mar.”

”Sapena juwal!”

”Banne dhin engko’ sape jareya. Engko’ gun ngala’ gadhu.”

”La ta’ taowa, kor poko’na sape jareya mon ta’ ejuwal, engko’ se ajuwala dibi’.” Dulasmar ngoso’. Aherra natta’ eppa’na Kono. Eppa’na Kono langsung mate bakto ganeka keya. Kono kateppa’na badha e pondhuk. Ngedhing toklar jareya, Kono langsung mole dhari pondhuk.

Kono enga’ ka oca’na eppa’na e sabban ngerem. ”Senga’, Cong, pabajeng ajar, ma’ le daddi oreng se pojur.”

Kereman lako tellat. Kono lako buto pesse. Asalla sabbar, Kono lako apasa neng karana tadha’ se ekakana. E settong bakto, Kono andhi’ kesempatan ngecok pessena pasantren. Tabu’ lapar, berras se etana’a tadha’. Otang la nombuk ka kancana.

Kono ngala’ sakone’, sacokoppa melle berres ban nyerra otang. Karana ekarassa nyaman, Kono lako ngeco’ pesse dhin kancana. Kalakowanna Kono laju aoba lako ngeco’. Lebur ngabas santre bine’ se mangkata asakola. Alonca’ pagar, rat-soratan ban santre bine’, aroko’, ban laen macemma.

E bakto ajiyan ketab bu-sobbu, Kono tha-kantha sake’ tabu. Amet entara ka WC. Tape, Kono entar ka kamarra kancana se gi’ buru ekerem. Neyat ngeco’ pesse tageppok ka pangurus. Pangurus alaporan ka keyae polana ta’ kellar ngadebbi kalakowanna Kono se lako ngeco’an pessena kancana. Kono tao ngeco’ e koperasina pondhuk. Ngeco’ roko’ tello lencer. Kono edikane keyae ka dalem.

”Arapa ba’na ma’ lako ngala’an dhin kancana?”

”Bunten, Keyae. Abdina coma neyat ngenjema.

”Iya, ma’ ta’ amet?”

Maske lako etegger sareng keyae, lako eparenge nase’ dhari dalem ma’ le lekkas ambu ngeco’an, Kono ta’ lem ngarte ka maksodda. Kadang, e bakto Kono ngeco’a enga’ ka eppa’na, keyaena ban kadeng ka emma’na maske ta’ perna tao robana. Sabban atanya edhimma emma’na, eppa’na ta’ tao abala. Ta’ tao, apa alako ka lowar nagara, apesa ban eppa’na otaba la mate. Tape mon mate edhimma koburanna?

”Dina, masala reya epasraagina ka pangurus,” dhabuna keyae.

”Ba’na egundhula ban abajang jama’a lema bakto,” oca’na pangurus e kantor kaamanan.

Maske eokom jama’a lema bakto, Kono ta’ jerra. Pondhuk Al-Hikam lako kaelangan. Molae dhari sandhal, kaos, pesse otaba buku-buku. Pangurus la padha saroju’ mamoleya Kono.

”Ella, Kono ja’ pamole, pondhuk reya jat kennengnganna oreng ta’ baras. Padhana roma sake’. Mon sake’ giba ka roma sake’. Mon ta’ baras akalla, giba ka pondhuk, pamondhuk.

”Ka’dhinto ampon sara. Eokom aberseyan pondhuk lastare. Hadiran salat jama’a lema bakto lastare. Egundhul lastare. Elaporragi ka oreng seppona lastare, keng ta’ dhateng acabis dha’ Ajunan.”

”Dina bar-sabbar, mi’ pola gan sateya, laggu’ otaba sadhumalem Kono bisa aoba pole enga’ lamba’ se gi’ buru mondhuk. Oreng reya padha ta’ etemmo. Dina du’aagi ma’ le lekkas baras.”

***

E bakto parai pasa’an, Kono marung e lao’na romana. Apol-kompol ban kancana eppa’na e berungnga Bun Jumae. Kono anya-tanya kabadha’anna eppa’na gi’ ngodha.

”Angko, Cong,” ca’na Makbul.

”Mon ngeco’?”

”Pole ngeco’, Cong, eppa'na ba’na reya ratona. Mon ngeco’ sape gan kadibi’. Etonton biyasa eadha’na romana oreng se ekeco’ sapena. Molae ba’na mondhuk pas ambu. Se biyasana akompol e barung, adha’ ta’ entaran pole. Ban bakto abajang ka masjid, tokang adan neng masjid, dhari cacana baih, se biyasana kasar adha’ pas, alos enga’ oreng se tako’an. Mangkana odhi’na eppa’na ba’na malarat polana ambu ngeco’. E bakto atokar ban Dulasmar keng ta’ alaban. Buh, mon eppa’na alaban, bangka rowa Dulasmar,” Makbul acareta ka Kono.

”Sapa se ta’ kennal ka eppa’na ba’na, Cong, kabbi oreng tao. Eppa’na ba’na reya bajingan raja. Ja’ acem-macem ka eppa’na ba’na mon ta’ terro sapena elanga. Pole gun sape, binena ekala’ ban orengnga epate’e.”

”Sapa se ekatako’e sareng eppa’?” Kono gi’ paggun panasaran caretana eppa’na.

”Adha’, Cong. Pole gun enga’ engko’, kalebunna tako’.”

Teppak malem Juma’at, bulan ka totopan ondhem. Tadha’ angen. Kono entar ka barung Bun Jumae, kennengnganna jing-bajing biyasa akompol. Makbul ban se laen la padha akompol ngenum kobi. Makbul ngajak Kono ngeco’ e disa tatangga, dhin Samsuri. ”Enten, Nom, kaula palemana, sobung oreng e compo’.”

”Siyah, ba’na, Cong, sapa se entara ngeco’ ka romana ba’na. Jing-bajing badha edhinna’.”

Pekkeranna iri ka eppa’na polana mon ngeco’ sape gan kadibi’. Malem jareya keya, Kono ta’ mekker lanjang, pekkeranna la elompa’ peggel ka Dulasmar. Samarena acareta ban jing-bajing, Kono mangkat nyendhemmi kandhangnga Dulasmar. Ju’-toju’ neng babana accem sambi’ ngabasagi gulina Dulasmar e per-ampera romana. E bakto Dulasmar maso’ ka romana, Kono siyap makalowar sapena Dulasmar. Tape burung polana gi’ pokol sabellas.

”Buuk...” Kono eonjep ngangguy bato.

”Bangka ba’na.”

”Ngala’ ka jarangkongnga.”

”Se pate’.”

Oreng padha ca’-ngoca’e Kono se la ta’ aguli. Asmad neggu” lengngenna Kono.

”Enja’ gi’ odhi’. Penthong pole,” ca’na Asmad. ”Mayu ka mon ebuwanga ka jurang.”

”Ella, dina torot, ma’ ekakan pate’ neng edhiya,” Dulasmar ta’ magi.

Bas-abasanna bureng. Pekkeranna kasta. Neyat males ka Dulasmar aherra mate ka Dulasmar. Petteng. Pekkeranna elang. (*)

*)Mahasiswa Instik Annuqayah Lu’-Gulu’, Sumenep.

Epetthek dhari: Kasta