Carpan Mat Toyu*
LALAKE’ ganeko lebur ka mano’. Dhung-ondhung are. Tenggarra pon epekol. Aba’na
nojju ke bara’. Nyare mano’ kaangguy etenggar. Are sanonto nenggara mano’
kaangguy epa-lappae, pas ejulida kalaban buja cabbina. Malle pendha seddha’ ban
dhis-peddhis ngopenes dhalem rassana.
Lalake’ ganeko alebati bungka’an se pon kare buntegga. Bungkana jate ban bungkana kornes pon bannya’ se poret. Buh mon laju akare ramo’na, pas tadha’ se atamenna
bungka’an pole, ya ta’ kera badha bungka’an pole dhalem pan-barampan taon.
Karettegga lalake’ ganeko ngabas tek-buntek se pon nyaropo’. Sanajjan
aba’na gi’ bisa arassae naong karana epajunge dhaun-dhaun. Tape rassa
ojang pon ekarassa eman-dhimman. Dhari sakeng panas kaodhi’an, bannya’
kadebbung banne gunna sakadar bucco’, tape kerreng.
Pan-barampan taon se tapongkor, bungkana geddhang garowa ta’ kose kerreng
parana. Tape gunna elop ban bungkana gi’ badha badhegga. Badha cellebba
bila erama’ tanang. Tape sanonto, bannya’ bungkana geddhang, se laju kerreng
ngathak e bungkana. Akaton ta’ kowat nahan kole’na dibi’. Ja’ senga bisa
akowak, yaktena bungkana geddhang ganeko wak-kowagan menta aeng.
Ngabas bungka’an kare buntegga. Lalake’ ganeko ta’ parcaja bakal nengngale
mano’. Mano’ se bisa etenggar ban bisa epalappae. Estona pon abit ta’ nyare
mano’ otaba ta’ gar-tenggaran. Are sanonto aba’na ganggu’ ban sambi jan-ojanan.
Bila tek-rettek biyasana ganggu’an malolo. Terro akaela ban akecaba. Kalaban
sajja se agumbel dhalem dhadhana lalake’ ganeko mangkat nenggara mano’ otaba ebbu’.
Lalake’ ganeko pon maso’ ka alas kene’. Tape gi’ ta’ nengngale ka bunto’na mano’
balekkadan. Terros ajalan. Nyare dhalem alas ganeko. E penggir alas badha songay. E cangka dha’ morlao’na. E bungkana katapang badha
settong mano’. Acocco’ mera, le’erra koneng, ban abunto’ koneng.
Nengngale mano’. Tenggarra ekerjan gallu malle tandhes buruna mimissa.
Kalaban ta’ asa’-kasa’. Tengggarra ekeker nojju kalembangnga. Ta’ nenggar
balekkadan. Lalake’ ganeko sokona gatel. Ekaromo’ bilis mardha. Burung nenggara
mano’. Mano’na pon nyengla dhari cangka. Pon ta’ etengngale pole. Ekaeding
monyena bariyugan e songay. Akaton bannya’ oreng nyassa. Dhari sowarana pajat
babine’. Kodu esongop. Karettegga lalake’ gane.
Lalake’ ganeko tabalaccar karana lecenna jalan. Pojur ta’ sampe’ agalanyot
sampe ka tagadhuk ka bato se badha e pinggir jalan. Januwa teddhas. Ancor
pessena tellor.
Lalake’ ganeko ajalan pole. Aba’na tha-kantha ta’ nengngale ka oreng se
nyassa e songay. Aba’na pon mare ngabas. Towa-towa. Gunna ngalodhu’ eber. E adha’na
lalake’ ganeko, barakay abaladhas para’ nabbra’a aba’na.
Aba’na se juntrong ngabas ka ca’-ranca’, nyare mano’ ta’ mekkere
pe-nape se kera nabbra’a aba’na pas badha barakay buru santa’, abaladhas.
Aba’na seyal. Nyabana kalowar ka dhalem lebbi santa’. Aba’na paggun onga’.
Ngabas ranca’-ranca’, pola badha mano’, lebun otaba mahlok laen se bisa epajeddhat.
Ajalan dha’ lao’, paggun ta’ nemmo. Akaton pon ngolelenge alas. E alas
ganeko, bannya’ perreng se daddi canggana kabella lampu. Bannya’ pon se
mereng-mereng akaton robbuwa. Reng-oreng nyambung dibi’ kabel dhari jauwanna
sopaja bisa alampu, sanajjan malemma.
Ajalan jau. Aba’na pon arassa pelka’. Lalake’ ganeko nengngale somor se
ramme. E somor ganeko, aba’na ngenom aeng. Ta’ abit, nengngale mano’
nongko’ e pappana nyeyor. Tenggarra laju epatarek ka lembangnga mano’ ganeko.
Tape lopot. Mano’ ngabber, nyare kennengngan panengga’an laen. Se ta’
etangngale oreng. Lalake’ ganeko berka’. Sopaja paggun bisa nabang mano’
ganeko. Tape ta’ kacapo’.
Are pon sorop. Para’ nyellemma. Lalake’ ganeko ta’ ngenneng mano’ sakale.
Are sanonto akaton pon eabi’ mano’na. Lalake’ ganeko ngedhing kabar ja’ pon
bannya’ mano’ se ejuwal ka lowar dhari polo ganeko. Bannya’ oreng se nyare ka lebunna.
Sanonto mano’ akaton pon tako’ dibi’ se atellora. Karana pon akaton ngarte.
Gunna atellor. Maraja budhu’, bila pon jar-kabajar eangko’ oreng. Mano’-mano’
pon padha saroju’ kaangguy ta’ abudhu’ dhalem bakto se ta’ nanto. Gi’ ngantos
kobasa se nyaman. Edhimma manossa ta’ terro nyareya mano’ kaangguy etenggar
otaba epega’ kangguy ejuwal ka lowar polo.
Saestona mano’ pon bannya’ se ngarte, ja’ bannya’ mano’ se ekorong. Maske
epakane ban badha enomma. Rassana mon ta’ nyare pakan tor enom dibi’, kaodhi’an
ta’ ekarassa. Mano’ apangrasa bali’ nyareya pakan tor enom dibi’ se penting
bisa ngabber dha’ man-dhimman langnge’ se ekaterrowe.
E sabban laggu amonye kalaban karebba dibi’, banne monye se eajari. Amonye
areng-bareng dhari settong cangka se esaodi e cangka se laen. Sanajjan kadhang
aba’na apangrasa ta’ nyaman bila arassae nongko’ e besse malang e attas
canggana kabel lampu. Mano’ nyoba’ arassae karana eajak sakanca’an, eajak
kalaban mano’-mano’ se pon kaelangan kajuwan.
***
Lalake’ ganeko dhapa’ pole ka
romana. Matoron mano’ kalaban korongnga. Mano’ ganeko pon abit eobu. Pon daddi
bu-obuwanna. Pon lolo’ dha’ aba’na. Pon daddi ketthegan. Kalaban saseyolan
mano’ ganeko pon nyander. Bila eketthegi mano’ ganeko pon nyander.
Mano’ ganeko sempat maelang,
banne gunna saare otaba samenggu, sampe’ abulanan. E sare ka lebunna ta’ etemmo.
Polana amaen ka lebun asalla. Tape paggun ta’ etemmo. Ca’na oreng, mano’ ganeko
alengleng e seddi’na romana lalake’ ganeko, tape lalake’ ganeko ta’ nengngale.
Ban e bakto ganeko, mano’ ganeko pajat dhateng kerrena.
Eseyole, eketthegi panggun ta’
nyander. Lalake’ ganeko kadhang nengngale ja’ badha mano’ e ranca’na pao dha’
mordhajana. Mano’ ganeko gunna ngabas korongnga se biyasa ngoronge aba’na.
Maske eketthegi kalaban epatabari kakanan, mano’ ganeko paggun medik e ranca’na
pao. Paggun jan-onjanan kalaban arassae ngalesserra angen.
Eabas dhari leregga, tor
atolena mano’, mano’na terro se nyanderra ka pakan se pon akalarkaran, otaba
nyolpe’a geddhang se nalpe’ dhalem korong. Mano’ ganeko pon apangrasa ja’ bakal
ta’ bisa kalowaran pole bila kare alebbeng dhalem korong ganeko.
E settong bakto, bannya’ oreng
nyoro, sopaja mano’ ganeko esambelli. Palappae. Sopaja bisa ekabuduk otaba
ekajuko’ sanajjan sabunto’an. Bila daddi juko’, julit kalaban buja
cabbi, se dha’-seddha’ peddhis. Salaen ganeko, mano’ ganeko malle ta’ gunna
nyeksa se andhi’, lalake’ ganeko. Tape nyamana kaleburan se ngaleburragi dha’
odhi’na, ta’ kera gampang ebuwang. Ta’ kera sagampang mowang sarpa ka dhalem
tomang. Eobbar. Daddi abu tomang.
E bakto mano’ ganeko pan-barampan
bulan ekaelang. Lalake’ ganeko posang, nyare ka bara’ ka temor ban ka dhaja ka lao’
akaton ta’ nemmo tamba. Posang ngalengsang. Sanajjan gunna mano’, tape pon abit
daddi kanca kaodhi’an se maodhi’an pangrasana aba’.
Pajat bisa nyare laen, kalaban
pesse, mano’ se laen, mon pojur, kalaban pesse se bannya’ bakal olle mano’ se
aleburan, tape ta’ tanto bakal ngaolle rassa se padha kalaban se ekaelang
ganeko. Mon barang aneko akalathagan, bannya’ kare mele, kare melle, tape
rassana ta’ kera nemmo se padha. Paggun aoba. Mela dhari ganeko, aba’na
paggun juntrong kaangguy ngamba’ molena mano’ se settong ganeko. Se gi’ ta’
etemmo tonggal balina. Melana, eparappa’na mano’ ganeko dhateng pas maso’ dha’
korongnga dibi’, edhimma geddhangnga pon elop, lalake’ ganeko ta’ notop labang
korong ganeko.
Aba’na pon parcaja, mano’
ganeko ta’ kera buru pole, maske ngabber. Ta’
kera maelang abit pole. Aba’na apangrasa ta’ parlo nyeksa kalaban ngentep
labang korong mano’ se masossa’an keban se bisa ngabber ganeko. Cokop kalaban
pakan tor seyolan. Mano’ ganeko abali ka korongnga.
Samolena entar nenggar sorop
are,
lalake’ ganeko ngabas mano’na se badha dhalem korong. Labangnga
pajat abukka’. Tape, mano’ ganeko ta’ ngabber,
akaton pon nyaman badha dhalem korong. Kakan pon kare nyolpe’, enom pon kare
ngenom. Ta’ kaojanan. Atamanco’ badha se mowangngagi. Bila gi’ laggu mon ecapo’ aeng, epandhi’i kalaban esemprot, epanassagi, kadhang
eonjuk. Pon tennang odhi’na. Mano’ ganeko pon aromasa nyaman akerrem dhalem
korong ganeko.
Ngabas mano’ ngacethot dhalem
korongnga, aba’na pon tennang. Aba’na pas ngello’e roko’ cap Pameccot. E
bundu’na roko’ ganeko atoles ”Sasergu’an, bula anyaba abareng dika.” Mare
ganeko pas nyare kobi ka dhapor. Are pon nyellem. Aba’na nyenyendhin.
Reng-mereng ka pelar. Roko’na ekepe’ garigi’ se kacer. Lalake’ ganeko pon
taleyer.
Babbu’! Lalake’ ganeko
nengngale tolangnga mano’ akalarkaran. Pas ngabas ka korong. Mano’na tadha’.
Badha koceng akael. ”Dujan keya!!!” kalaban sowara pon ta’ laten. Sokona
galiya’ nandu’a ban ngette’a koceng ganeko. Debbuk! Pon ta’ laten.
”Sela ngoca’ molae sabban.
Mano’na palappae bainan! Sela badha e adha’anna, gi’ paggun. Bila cara reya
gunna ekarebba ka koceng. Parlo nenggar ke alas. Mano’ se ta’ tanto rowa se
epega’a, epalapa’ana. Ya burung ta’ arassae! Angar!”
Lalake’ ganeko jaga. Takerjat.
Abaladhas entar ka korongnga. Pojur mano’na gi’ badha. Pojur gunna dhalem
mempe. Tape paggun ker-pekkeran. Antara eguringa otaba enten. Polana pon abit
along-polong. Ta’ bakal nemmo kaleburan laen se bisa malebur tor malebbur eber.
Bila eber mate ta’ kera nemmo rassa. Gan pae’ ta’ kera nemmo, nape pole manes. (*)
Epetthek dhari: Malappa’ana Mano’
Tidak ada komentar:
Posting Komentar