Otang Ngokor Lajjan

CARPAN MUDHAR CH*

RE-SAARE aba’na amendha ajam. Odhi’ kar-karkar cocco’. Lake-bine kodu abanteng tolang kaangguy nyambung odhi’. Bengkona ko’-rongko’. Bengko sangkolan dhari reng seppo dhuwa’na. Bengko bangsal kona. Bengko se ta’ ekeng-pangkeng. Naleka maso’ gun badha lencak ban lamari nonggal.

Ana’na dhuwa’an. Se sareyang babine’ kellas lema’ SD anyama Ennur. Se nomer dhuwa’ lalake omor tello taon satengnga anyama Sale. Ana’na se dhuwa’an ceng-kencengnga ajajan. Tadha’ pae’na kakanan. Se lake’ jang sara’an pole. Ta’ gun dujan jajan, tape dujan melle en-maenan.

Supeya ban Druksin gun alako ngala’ derrep beddhugan otaba areyan. Kadhang, Druksin noro’ majang ka tengnga tase’. Mon teppa’ bannya’ juko’, e bakto pettengngan, bisa bai ollena pesse lebbi bannya’ dhari ollena ngala’ derrep. Tape e bakto tera’an, kadhang, alonca’ coma. Apa pole bakto angen barat. Sajan ta’ bangal se kalowara majang.

”La ngenjam pole, Le’.”

”Ya, ta’ poko’, Ka’. Jaba moko’e gallu, buru olle ngenjam pole,” Supeya ajerna’agi ka se lake’.

”Mon moko’e barampa?”

”Iya bannya’, Ka’, dhapa’ mon pa’ ratosan. Jareya bai gi’ ta’ majar dhindha. Mon ban dhindhana bisa lema ratos saekettan.”

”Mon ngenjam ka sempennan kamrat laen, baramma?”

”Tao ya, Ka’!”

Aba’na ta’ tao baramma carana nyare leggerran enjaman pesse. Bannya’ karja. Reng katello dhalem sabulan e kampongnga. Lalabadan ka reng mate gi’ ta’ entar. Ka reng se gi’ buru arembi’ gi’ ta’ atatili’.

Ollena alako se sabban are ta’ nyokope ekabalanja. Apa pole bannya’ tengka. Tong-settongnga jalan Supeya kodu ngenjam pessena sempennan e kampongnga. Se maste, mon la nyamana sempennan neng e kamrat, sapa’a bai se ngenjam kodu abudhu’i sapolo persen.

Ompama ngenjam Rp 100.000, pesse kalowar Rp 90.000. Bajaran ececel sapolo kale gan Rp 10.000 sabban minggu. Ban pole mon mingguwanna ta’ bisa nyettor, edhindha sakeyan persen dhari settoran mingguwan.

Nyatana kabbi masarakat aromasa eperres. Tape baramma’a pole, perressan se erassa’agi aba’na ban reng-oreng se ngenjam pesse ollena kapotosan angguta kamrat se noro’ sempennan. Bannya’ keya angguta kompolan se ngenjam pesse sempennan. Tadha’ peleyan, sapa’a bai se ngenjam padha. Padha abudhu’i sapolo persen. Padha nyecel ban minggu. Padha edhindha ompama nongga’.

Bukka’an otaba du’uman sempennan biyasana ra’-para’ tellasan. Otamana tellasan Rama otaba Idul Fitri. Daddi, satengnga bulan abellunna powasa’an, reng-oreng se ngenjam la kodu mapoko’ cecelanna.

Mon pas badha se ta’ poko’, kodu asadhiya ekala’ barangnga. Badha TV, ekala’ TV-na. Badha kasor, iya kasor. Mon tadha’ essena roma se ekenning kala’, bisa bai gentengnga romana se epatoron. Ekala’ ban pangurussa kamrat bagiyan sempennan.

Dhapa’ ka bakto se etantowagi, paggun ta’ bisa moko’e otang-otangnga. Bannya’na korang lebbi Rp 6,5 juta. Rp 4 juta ka kamrat se ekatowae Suwamar. Rp 2,5 juta ka kamrat se ekatowae Rikwan.

”Le’, Peya, engko’ pessena sempennan ta’ akompol. Pesse Rp 15 juta, areya’ gun badha Rp 7 jutaan. Lebbi saparo badha e lowar. Mara ba’na ja’ matodhus engko’ ka angguta. Mayu pabarenteng se lake’ soro nyare,” Suwamar nagi settoran ka Supeya.

”Engko’ ma’ap, Ka’, banne engko’ reya matodhusa ba’na. Engko’ ban Pa’na Ennur la padha usaha nyare enjaman epanyerra ka ba’na. Lampana para’ powasa’an, oreng padha buto pesse, Ka’. Ca’na engko’, Ka’, apa’a bai eenjama gallu. Tape tadha’ reng aberri’ enjaman. Ngenjama sape, orengnga se andhi’ kapotongan. La burung bariya. Ngenjama emmas otaba BPKB padha tadha’ reng aberri’. Engko’ paggun usaha, Ka’.”

”Ba’na se lake’ dha’ emma, ma’ tadha’ ngalemba’? Kabala ya ka se lake’, engko’ dha’ enna’!”

”Adha’, Ka’, noro’ majang. Pola olle sakabalanja’an. Ngenjama ka jaraganna sampan, orengnga gi’ buru melle messin.”

”Rosak apa messinna?”

”Enja’ ta’ rosak. Arowa se kaelangan messin tompa’anna Pa’na Ennur.”

”O, iya engko’ ngedhing. Se badha ngeco’ rowa?”

”Iya, Ka’.”

”La dina engko’ moleya. La kabala ka se lake’, engko’ ja’ patodhus ka angguta!”

Suwamar mole. Supeya paggun ju’-toju’ melget e babatorra. Cethakka ekarassa berra’. Anyaba, dhadhana aromasa seksek. Matana anang-konang. Meddem sakejja’. Dhari elongnga nyergu’ angen epakellet, ban eonju’agi sakaleyan. Sakone’ berra’na cethak arassa dhammang. Seksekka dhadha semmo lorga. Aba’na duli jaga, nerrossagiya sa’-sassa’an neng e somor.

Sadhapa’na ka somor, Supeya nemba aeng gabay adurmas guy-angguy se mare esabun. Monyena tangkereyan se abit ta’ eminnya’i kala ka sowarana Suwamar se gun ekoca’agi laonan. Kopengnga ngapeyeng. Sowarana tangkereyan se ranyeng aoba ka sowarana Suwamar.

”Ja’ matodhus engko’ ka angguta.” Sajan santa’ tanangnga se ngalap aeng. Sajan santa’ keya sowarana Suwamar e kopengnga.

Mare sa-sassa, Supeya asapowan ban kes-marengkes e romana. Sale, ana’ lake’na gella’ epalagguwi noro’ majadhi’na amaen ban sapopona. Ennur, ana’ bine’na se kellas lema’ SD dhateng. Dhateng sambi nanges ginggingan. Etanya’agi ma’ nanges, ta’ ajawab. Tape sajan daddi se nanges.

Supeya la ngarte. Paleng atokar ban kancana. Dhari ettassa, Ennur makalowar dalubang hasella ujiyan. Olle saratos tape la eret-carret. Dalubangnga kecco, lottho’, ban leccek.

Ana’na se nanges seggumen erekkep. Eseyom eromrom. Epatoju’ ka reba’anna. Eapol ana’na. Banne sakaleyan dhu kale. La li-baliyan ana’na mole nanges dhari sakola’an.

Mon ujiyanna teppa’ kabbi, olle saratos, ban ca-kancana ekoca’ ollena neppa. Dalubangnga pas emet-romet, egulur ka tana daga lottho’. Ennur pajat moret se paleng penter e kellassa. Tape mon Ennur olle 90 ka attas ban kancana ekoca’ ollena roce, ollena neppa.

Settong bakto, Supeya entar ka guruna, abala otaba atanya sabab pan-barampan are Ennur ta’ endha’ asakola. Mon tedhung ekaja’-ngaja’. Tako’ se kalowara roma. Tako’ se tatemmowa ca-kanca kellassa. Lakona akeddhem.

Guru kellassa ban kapala sakolana ajerna’agi ja’ mon Ennur lakar mengka, penter, ban ka pangajaran lekkas nangkep. Bida ban na’-kana’ laen. Ennur buru endha’ pole asakola saellana guru ban sabagiyan ca-kancana entar amaen ka bengkona ban ngajak asakola pole.

***

Dhapa’ ka powasa’an, Supeya paggun ta’ kellar majar. Angguta kompolan ban masarakat molae ramme. Ramme se arasan reng-oreng se ta’ kellar nyerra otang ka sempennan. Banne gun Supeya settong. Sabagiyan se ta’ nemmo epamajara molae abalasatan. Buru otaba nyengga dhari kampongnga kalaban alasan nyare lako.

Nyatana, todhus ban tako’. Sabab, mon eken-reken, ta’ maso akkal mangkat alako e bakto ra’-para’ tellas. Keng la dhari posangnga. Badha se mangkat ka Jakarta. Badha ka Kalimantan. Badha pole se mangkat ka Malaysia.

Druksin, lakena Supeya, se taon-taon sabellunna ta’ tobang atarawi ban adarus e masjid, taon sateya lat-collat. Abannya’an ta’ atarawina. Darusan la ta’ ekedhing sakale sowarana. Baktona ka masjid tadha’ eguna’agi nyare leggerran enjaman pesse otaba barang se bisa ejuwal otaba epagadhi guna nyerrae otang ka kompolan.

”Mon pon ta’ nemmo pole dika, Cong, enjam sape settong e kandhang. Pon juwal ka dagang! Tape, neko badha tapena,” Mostar se acaca ta’ epaterros. Sangaja manceng ngartena Druksin. Roko’ se mare egulung duli etoppeng pas ekello’e.

”Enggi, Ba’. Kaula nogga ka maksodda sampeyan. Neka dhaggi’ kaula ngokor lajjan, kan?” Druksin ngoca’ ngarte, tape atanya sabab aba’na ngarep ngenjam biyasa, ta’ kalaban ngokor lajjan.

”Mon pon ngarte ma’ gi’ atanya dika? E bila se ejuwala, pon giba dagangnga!” roko’na esergu’ pole epakellet. Pepena daga kelpong. Okossa asale’bungan. Ta’ tao bako badalla dhimma, bauna kerreng ban apek. ”Tore ka kandhang, Ba’, kaula terro onenga ka sapena.”

”Ba, maddha. Bula gi’ ngala’a senter gallu.”

Druksin napa’ ka adha’ ka kandhang. Sape laju gabal agaluddhak. Druksin nyorot pan-barampan dindak. ”Asowara, Sin, ma’ la-ngalae ka maleng dika. Nyemma’e sape pas ta’ asowara,” Mostar aorak dhari taneyanna sambi dhing-ngendhing la neggu’ senter. ”Ko! Ko! Ko!”

Ngedhing sowarana Mostar, sape se gabal neng-enneng dhakkala. ”Dika ngenjam se temoran. Lajjanna gi’ eobuwa ban bula. Pola sataon satengnga aggi’ olle antes,” oca’na Mostar sambi nyenter ka sapena.

”Enggi, se ka’emma’a saos pon, Ba’.”

Saellana nenggu sapena, Druksin amet mole. Bakto la cokop malem. Bulan tera’ tar-kataran. Bintang tep-ngarettep agenna’e endhana langnge’. Badha bintang karteka, bintang ngay-songayan, bintang nanggala, bintang pe’-kope’an, ban bintang-bintang se laen. Sabakto-bakto ondhem pote ngalange tera’na bulan gaggar ka bumi. Ebbun toron mabacca apa’a bai se badha e lowarra ata’.

Supeya e bengkona gun ali’-bali’ gubang ta’ nyeddha tedhung. La tengnga malem se lake’ gi’ ta’ dhateng. Pekkeranna man-dha’emman. Enga’ keya ka oca’na Suwamar e bakto nanagi sabellunna powasa’an. Paggun paddhang neng e kopengnga.

Mon Rikwan laen pole. Oca’na gun nyoro usaha’agi. Tape se bine’ se ce’ sarana. E tase’ e tamennanna bulung daddi satase’. E pasar daddi sapasar. E kamrat pangajiyan bariya keya. Badha e dhimma’a bai binena Rikwan katon ta’ genna’ mon ta’ arasan Supeya.

Settong oca’na binena Rikwan se cekka’ e atena Supeya, ”Senga mon ta’ kellar majar nyambi kanthong ka tatangga, aburumaen!”

”Le’, Peya!” Druksin ngolok sambi nokthok labang.

”Iya, Ka’,” labang ebukka’ dhari dhalem. Druksin maso’ nyaba’ songko’ ban macangke’ kalambina ka pako e bara’na labang. Ana’na se dhuwa’an la padha tedhung.

”Aengnga gi’ ta’ etolong?”

”Enja’, Ka’. Arowa’ paggun badha e andha eteng.”

”Pelka’ engko’, Le’.”

Supeya duli ngala’ aeng se eebbunnagi ebaddhai cantheng. Druksin lakar la biyasa ngenoman aeng se epaebbun. Sala settongnga cara naleka aba’na terro aeng cellep e bakto malem sabab ta’ andhi’ kulkas. Cellep onggu rassana ka gerrungan. ”Baramma, Ka’? Hasel?” Oreng kadhuwa padha toju’ e lencak perreng e nga’-tengnga’anna taneyan.

”Engko’ dhari Ba’ Mostar.”

”Adhu, Ka’, dhapa’ ka pocak temor? Ta’ manglo sampe’ malem.”

”Ta’ tao, noro’agi tengka’na soko. Ma’ temmo enga’ ka Ba’ Mostar.”

”Oba’ Mostar bine’ tao ja’ ba’na dha’ essa’?”

”Iya, tao.”

”Olle enjaman?”

Druksin ajerna’agi ollena parembagan kalaban oreng sogi se badha e kampong laen. Gi’ bau bala majadhi’ kalaban Supeya. ”Mon ngokor lajjan baramma, Ka’?”

”Sape jareya sapasang. Settong ejuwal, ompama paju Rp 6 juta. Rp 6 juta jareya se eenjam engko’. Lajjanna kan eobu ban Ba’ Mostar. Gu’-laggu’ mon engko’ andhi’ rajekke epamajara, majar saargana sape se eobu Ba’ Mostar. Ompama Rp 8 juta, iya Rp 8 juta. Ompama paju sapolo, iya majar sapolo. Daddi sajan abit se kellara majar, sajan alorju’ lajjan se eokor. Sajan bannya’ otang se kodu eserrae,” Druksin majarna’ maksod dhari enjaman sape ngokor lajjan.

”O… enga’ jareya ya, Ka’? Iya atamba terros otangnga. Mon reng sogi ya, Ka’, dunnyana alarja’ dibi’.”

Bakto ajalan ta’ ekarassa. Dhari masjid ban langgar la padha ajaga’an saor. Supeya jaga, maso’ ka dhalem romana se maranta’a saor gabay lakena ban ana’na se wa’-towa’an. Pan-barampan kale pette’an kompor eggassa ollena bantowan dhari pamarenta buru odhi’. Supeya nganga’ kowa juko’ cakalan ollena se lake’. ”Giba ka lowar, Le’, engko’ gi’ ka somora.”

”Iya la, areya’ juko’na gi’ eanga’.”

Ta’ abit saapa tangkereyan e somor ngacereng. Monyena tangkereyan se ranyeng maenga’ Supeya ka oca’na Suwamar. Padha ban e bakto aba’na nyassa samolena Suwamar nanagi. Monyena tangkereyan se ngacereng abit ta’ eminnya’i, ekopengnga Supeya aoba sowara, ”Ja’ matodhus engko’ ka angguta kompolan.”

Supeya agella’ kadibi’, ”Hihihi, manossa loco ta’ kalaban alawa’. Se locowan pole nyoro oreng nyambi kanthong, aburumaen. Hihihihihi...”

Kowa se eanga’ ngalkal, ngelpak ngalapak. Kompor epacetthat. Mate. Matena kompor ta’ mamate pekkerra Supeya. Pekkerra Supeya atamba ngalkal, ngelpak ngalebbi’i kowa e attas kompor. Ngalkalla pekkerra Supeya kalowar ka colo’na aropa gella’. Agella’ kak-ngakak.

”Hahahahaha, se paleng loco ngokor lajjan. Hihihihihihi... tape ecapo’ ngokor lajjan tompes. Badhana tang-otang lonas, bennas. Odhi’na reng sogi nompo’ emmas. Odhi’na reng mesken noro’ bennas.” (*)

Laher e Sumenep, 29 November 1980. Guru e Ma’had Al Ittihad Al Islami (MII) Camplong, Sampang.

Epetthek dhari: Otang Ngokor Lajjan